ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ...

1.GİRİŞ Kadir Uğurtan YILMAZ
ark., 1996; Lin ve ark., 1996; Nagaoka ve Ogihara, 1997; Jones ve ark., 1997;
Milbourne ve ark., 1997; Russell ve ark., 1997; Pejic ve ark., 1998; Crouch ve
ark., 1999; Arcade ve ark., 2000; Patzak, 2001; Goulao ve ark., 2001a; Palombi
ve Damiano, 2002; Belaj ve ark., 2003; Mignouna ve ark., 2003; Rana ve Bhat,
2004; Kwon ve ark., 2004). Ayrıca yüksek çözünürlükte agaroz kullanarak veya
akrilamit jeli gümüş nitratla boyayarak SSR ve AFLP analizleri de radyoaktif madde
kullanmadan uygulanabilmektedir (Hormaza, 2002; Martinez-Gomez ve ark.,
2003).
Bu çalışmada ülkemizin önemli kayısı çeşit ve tiplerinin karakterizasyonu
hem uluslar arası UPOV kriterleri kullanılarak morfolojik olarak, hem de RAPD,
ISSR ve SSR yöntemleri kullanılarak ta DNA boyutuyla yapılmıştır. Ayrıca
kayısılarda kendine uyuşmazlık durumlarının tespiti de araştırılmıştır. Bu durum
ülkemizdeki kayısı yetiştiriciliği, ıslahı ve kendine uyuşmazlık durumlarının
belirlenmesi için oldukça önemlidir.
Kayısıda çeşitlerle yetiştikleri bölgeler arasında oldukça sıkı bir ilişki
vardır. Ülkemizdeki kayısı yetiştirme alanları kendilerine özgü çeşitlere sahiptirler.
Bölgeler arası çeşit değişimi ise genellikle olumsuz sonuçlar ortaya çıkarmaktadır.
Öte yandan ülkemizdeki kayısı çeşitleri, kayısı üretim bölgelerimizde bazen aynı
isim ile de anılmakta ve bu durum gerek ıslahçılar, gerek fidan üreticileri ve gerekse
yetiştiriciler için olumsuz bir tablo ortaya çıkarmaktadır (Güleryüz ve ark., 1999;
Ercişli ve ark., 2007).
Sonuç olarak bu çalışmayla, doğal bitki gen kaynakları bakımından oldukça
zengin olan ülkemizde, bizler için önemli bir meyve türü olan kayısıda yerli çeşit ve
tiplerin UPOV kriterleri, fenolojik gözlemler ve pomolojik analizler ile morfolojik,
DNA parmak izi yöntemleriyle genetik yapılarının ortaya konulması, başta kaliteli
kurutmalık çeşitlerimiz olmak üzere, önemli yerli kayısılarımızın, dünya
devletlerinin ileriki yıllarda önümüze koyacağı patent yasaları karşısında kendi bitki
gen kaynaklarına hem morfolojik hem de genetik yapıları itibariyle sahip olma
konumuna gelinmesi ve üzerinde çalışılan kayısı çeşit ve tiplerinin birbirleri ile
akrabalık ilişkilerinin ve kendiyle uyuşma durumlarının da moleküler düzeyde
saptanması amaçlanmıştır.
5