ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ...

1.GİRİŞ Kadir Uğurtan YILMAZ
Couranjou, 1977; Nagano-ken, 1980; Nyujtó ve Surányi, 1981; Guerriero, 1982;
Della Strada ve ark., 1989; Guerriero ve Monteleone, 1992a; Guerriero ve
Monteleone, 1992b; Anonymous, 1997; Tóth, 1997) değerlendirmelerle yapılmış
ve son yıllarda da DNA markörleri kullanılmaya başlanmıştır.
Kayısı çeşitlerinde ismine doğruluğun tespitinde morfolojik özellikleri
kullanmak mümkündür. Ancak morfolojik özellikler çevre şartlarından oldukça fazla
etkilenmektedir (Badanes ve ark., 1998). Çeşitleri DNA dizilimlerine göre daha
güvenilir olarak tespit eden dominant ve kodominant moleküler markör sistemleri
(RAPD, ISSR, AFLP, SSR) günümüzde başarıyla kullanılmaktadır. Bu sistemler
ayrıca çeşitler arasındaki genetik akrabalık ilişkilerini de ortaya koymaktadır
(Benjak ve ark., 2005; Ercişli ve ark., 2007).
Moleküler markörler, kaynaklarını kendilerinin üretildiği bitkilerin
hücrelerinde bulunan DNA’lardan alır. Canlıların yapısını belirleyen şifre de DNA
zincirlerinde olduğundan moleküler markörler, bitki popülasyonundaki çeşitlilik
veya o popülasyon içindeki bitki genotipleri arasındaki ilişkilerin tespitinde %100’e
yakın güvenilirlikle değerlendirilirler. Bugün moleküler markörler bitki
sistematiğinde, ıslahında ve gen kaynaklarının değerlendirilmesinde etkin olarak
kullanılmaktadır (Gülşen ve Mutlu, 2005).
Yaşanan gelişmeler, içinde bulunduğumuz yüzyılın en önemli doğal
kaynaklarının genetik kaynaklar olduğunu göstermektedir. Bu kaynaklara sahip
çıkmak, genetik materyalleri bugünkü gibi muhafaza etmenin ötesinde bu
kaynakların faydaya dönüştürülmesini zorunlu kılmaktadır. Özellikle modern
biyoteknolojide sağlanan yeni gelişmeler, organizmaların tüm olarak değil gen
düzeyinde değerlendirilmesini zorunlu hale getirmiştir. Bu nedenle doğal
kaynaklarımızda var olan her türlü canlı organizmaların çalışılması bir zorunluluk
olmuştur. Genetik materyallerin en önemli katkısı, ekonomik öneme sahip özelliklere
ilişkin genlerin çıkarılıp kullanılması ile sağlanabilecektir. Elde edilecek genleri
doğrudan kendi ürünlerimizde kullanarak ya da patent hakkı karşılığı satarak
sağlanacak kazanç, sahip olduğumuz bitkisel gen kaynağı zenginliğimiz dikkate
alındığında çok büyük olacaktır (Bayazit, 2007).
3