ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ...

ÖZ
DOKTORA TEZİ
BAZI YERLİ KAYISI GENOTİPLERİNİN FENOLOJİK, MORFOLOJİK VE
POMOLOJİK ÖZELLİKLERİ İLE GENETİK İLİŞKİLERİNİN VE
KENDİNE UYUŞMAZLIK DURUMLARININ MOLEKÜLER
YÖNTEMLERLE BELİRLENMESİ
Kadir Uğurtan YILMAZ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI
Danışman: Prof. Dr. Sevgi PAYDAŞ KARGI
Yıl: 2008, Sayfa: 342
Jüri: Prof. Dr. Sevgi PAYDAŞ KARGI
: Prof. Dr. Salih KAFKAS
: Prof. Dr. Saadettin BALOĞLU
: Prof. Dr. Saadet BÜYÜKALACA
: Prof. Dr. Sezai ERCİŞLİ
Kayısı yetiştiriciliğinde uzun yıllar tohumla çoğaltmanın yapılması
nedeniyle Anadolu’da geniş genetik kaynaklar oluşmuştur. 1974 yılında Malatya
Meyvecilik Araştırma Enstitüsü’nde bir Kayısı Gen Kaynakları Parseli oluşturulmuş
ve ülkemizdeki önemli yerli ve yabancı kayısı çeşit ve tipleri bu parselde
toplanmıştır.
Yürütülen çalışma ile bu gen kaynağında bulunan, ülkemizin önemli bazı
yerli kayısı çeşit ve tiplerinden 94 tanesinde fenolojik, morfolojik ve pomolojik
özellikler belirlenmiş ve uluslar arası UPOV kriterleri değerlendirmeye alınmıştır.
UPOV’a göre, Ağerik meyve kabuğunda tüylülük olmayan tek genotip olarak
belirlenmiştir. Elde edilen veriler ile Alkaya, GÜ-52 ve çok geç olgunlaşan Levent
gibi kayısılar tescil ettirilebilecek konuma ulaştırılmıştır.
Çalışmada toplam 96 genotipte de ISSR, RAPD ve SSR yöntemleri
kullanılarak kayısıların moleküler düzeyde parmak izleri, genetik farklılıkları ve
akrabalık durumları ile kendiyle uyuşma durumları belirlenmiştir. Bu yöntemler
içinde en yüksek polimorfizm oranına %98 ile SSR’da rastlanırken, bunu %88 ile
ISSR ve %77 ile RAPD yöntemleri izlemiştir. ISSR tekniğinden 145’i polimorfik
toplam 164 bant, RAPD tekniğinde 99’u polimorfik toplam 130 adet bant, SSR’da
ise 83’ü polimorfik toplam 84 bant elde edilmiştir. Çalışmada 16 adet SSR, 20’şer
adette ISSR ve RAPD primeri kullanılmıştır. SRc-R ve SRc-F primer çiftleri ise
kendine verimlilik allelinin belirlenmesinde kullanılmış, 33 kayısıda Sc alleli olduğu
saptanmıştır. Hacıhaliloğlu, Kabaaşı, Çataloğlu, Soğancı, Hasanbey gibi ülkemizin
önemli kayısılarında Sc (kendine verimlilik) alleli bulunmadığı görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Kayısı, ISSR, RAPD, SSR, Kendiyle Uyuşma
I