çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ...
Share Embed Flag
Download ePaper

çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ...

çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ... çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ...

library.cu.edu.tr
from library.cu.edu.tr More from this publisher
19.07.2013 Views

öylece, “Geniş kapsamlı ve firmanın bütün faaliyetlerinin iktisadilik ve rasyonellik ana ilkeleri çerçevesinde ve firmanın amaçlarına uygun bir biçimde yürütülebilmesini sağlayan gözlemleme, değerleme, yorumlama ve düzeltme faaliyetleri” olmaktadır (Peker, 1983: 236). Tüm örgütsel yapıların oluşumunun belli bir hedefi olması ve bu hedefin gerçekleştirilmesi için organizasyonun yönetilmesi işin doğası olunca, konulan hedeflere ulaşılması için yapılması gerekli olan eylemlerin organizasyondaki insanlar veya organizasyonun yönetimi tarafından konulan normlara göre yerine getirilmesi sürecinde kuşkusuz denetim kavramı ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda denetim kavramı ve denetim kavramının niteliği organize olmanın verdiği güce göre şekillenmektedir. Çünkü kişilerin kendi başlarına iken gösterdikleri davranış şekilleri ile pek çok kişinin olurunu dikkate almak zorunda oldukları belli bir örgütsel yapı içerisinde davranış şekilleri değişmektedir ve örgütsel davranış kalıpları da bu etkileşim sürecinde şekillenmektedir (Cowan, 1994: 11). 2.3. Denetim Türleri Klasik anlamda denetim, konularına ve amaçlarına göre finansal denetim, uygunluk denetimi ve performans denetimi olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Ancak, bu üç denetim türünün bir arada yürütülmesi halinde ekonomik denetim adında dördüncü bir denetim türü ortaya çıktığı da görülmektedir. Denetimi, statüsüne göre ise iç denetim ve dış denetim olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Dış denetim; bağımsız denetim ve kamu denetimi olmak üzere de kendi içinde ikiye ayrılır. Yüksek denetim kurumlarının (yüksek denetleme kurulları, sayıştaylar) kamu kuruluşları üzerinde parlamentolar adına yaptıkları denetim geçmişte dış denetim kapsamında değerlendirilirken, günümüzde tamamen “yüksek denetim (supreme audit)” adında üçüncü bir denetim statüsü olarak kabul edilmektedir. Denetçinin niteliğine göre yapılan sınıflandırmalar temelde, denetçinin örgüt personeli olup olmamasına ve örgüt dışında ise denetçi ile örgütü bir araya getiren hukuki bağa göre biçimlenmektedir. 12

2.3.1. Denetimin Amacı Yönünden Türleri Denetimin amacı yönünden türleri dört şekilde incelenmektedir. Bunlar Mali Tabloların Denetimi, Uygunluk Denetimi, Performans Denetimi, Ekonomik Denetim olarak sıralanmaktadır. 2.3.1.1. Mali Tablolar Denetim Mali Tablolar denetimi (audit of financial statements), bir işletmenin mali tablolarının önceden belirlenmiş kriterlere uygun olarak düzenlenip düzenlenmediği konusunda bir görüş belirlemek amacıyla bu finansal tabloların incelenmesini kapsar. Bu kriterler genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri veya vergi mevzuatı hükümleridir. Bu denetim bağımsız denetçiler ve kamu denetçileri tarafından yürütülür. Denetimin konusu, ortaklara veya ilgili kamu kuruluşlarına verilen mali tablolardır. Denetçi mali tabloları denetlerken, bu tabloların değişik gruplarca değişik amaçlar için kullanılacağı hususunu göz önünde tutar. Denetim tüm grupların ihtiyaçlarını karşılamak üzere gerçekleştirilen genel amaçlı bir çalışmadır. Her grup için ayrı denetimler yapılmaz. Genel amaçlı tek bir denetim yapılarak tüm grupların bilgisine sunulur. Şayet bu gruplardan herhangi biri bu genel denetimin kendisi için yeterli bilgi sağlamadığı görüşüne varırsa, bu grup için gerekli diğer bilgileri toplama olanağı her zaman için vardır (Güredin, 1994: 14). 2.3.1.2. Uygunluk Denetimi (Düzenlilik, Usul Denetimi, Mali Denetim) Uygunluk denetimi (compliance, regularity, propriety audit), bir örgütün mali işlemlerinin ve faaliyetlerinin belirlenmiş yöntemlere, kurallara veya mevzuata uygun olup olmadığını belirlemek amacıyla incelenmesidir. Bu denetim türünde belirlenmiş kriterler farklı kaynaklar tarafından oluşturulur. Uygunluk denetimi, iç denetçiler ve dış denetçiler ile kamu denetçileri tarafından yürütülür. Denetimin konusu, örgütün mali işlemleri ve faaliyetleridir (Kenger, 2001: 7). Uygunluk denetimi üst makamlar ve yasal mevzuat tarafından önceden saptanmış kurallara uyulup uyulmadığının araştırılmasıdır. Bu üst makamlar kuruluş içinden olabileceği gibi kuruluş dışından da olabilir. Birinci duruma örnek, muhasebe kayıtlarının işletmedeki finansman ve mali işler müdürlüğünün yayınladığı yönergelere 13

2.3.1. Denetimin Amacı Yönünden Türleri<br />

Denetimin amacı yönünden türleri dört şekilde incelenmektedir. Bunlar Mali Tabloların<br />

Denetimi, Uygunluk Denetimi, Performans Denetimi, Ekonomik Denetim olarak<br />

sıralanmaktadır.<br />

2.3.1.1. Mali Tablolar Denetim<br />

Mali Tablolar denetimi (audit of financial statements), bir <strong>işletme</strong>nin mali tablolarının<br />

önceden belirlenmiş kriterlere uygun olarak düzenlenip düzenlenmediği konusunda bir<br />

görüş belirlemek amacıyla bu finansal tabloların incelenmesini kapsar. Bu kriterler<br />

genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri veya vergi mevzuatı hükümleridir. Bu denetim<br />

bağımsız denetçiler ve kamu denetçileri tarafından yürütülür. Denetimin konusu,<br />

ortaklara veya ilgili kamu kuruluşlarına verilen mali tablolardır. Denetçi mali tabloları<br />

denetlerken, bu tabloların değişik gruplarca değişik amaçlar için kullanılacağı hususunu<br />

göz önünde tutar. Denetim tüm grupların ihtiyaçlarını karşılamak üzere gerçekleştirilen<br />

genel amaçlı bir çalışmadır. Her grup için ayrı denetimler yapılmaz. Genel amaçlı tek<br />

bir denetim yapılarak tüm grupların bilgisine sunulur. Şayet bu gruplardan herhangi biri<br />

bu genel denetimin kendisi için yeterli bilgi sağlamadığı görüşüne varırsa, bu grup için<br />

gerekli diğer bilgileri toplama olanağı her zaman için vardır (Güredin, 1994: 14).<br />

2.3.1.2. Uygunluk Denetimi (Düzenlilik, Usul Denetimi, Mali Denetim)<br />

Uygunluk denetimi (compliance, regularity, propriety audit), bir örgütün mali<br />

işlemlerinin ve faaliyetlerinin belirlenmiş yöntemlere, kurallara veya mevzuata uygun<br />

olup olmadığını belirlemek amacıyla incelenmesidir. Bu denetim türünde belirlenmiş<br />

kriterler farklı kaynaklar tarafından oluşturulur. Uygunluk denetimi, iç denetçiler ve dış<br />

denetçiler ile kamu denetçileri tarafından yürütülür. Denetimin konusu, örgütün mali<br />

işlemleri ve faaliyetleridir (Kenger, 2001: 7).<br />

Uygunluk denetimi üst makamlar ve yasal mevzuat tarafından önceden saptanmış<br />

kurallara uyulup uyulmadığının araştırılmasıdır. Bu üst makamlar kuruluş içinden<br />

olabileceği gibi kuruluş dışından da olabilir. Birinci duruma örnek, muhasebe<br />

kayıtlarının <strong>işletme</strong>deki finansman ve mali işler müdürlüğünün yayınladığı yönergelere<br />

13

logo

Ürünler

Kaynaklar

Şirketler

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!