çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ...

ilgilendirme kapsamında bankaların, kamuoyuna, ana sermaye, katkı sermaye ve
üçüncü kuşak sermayelerinin düzeyleri, sermayeden düşülen kalemleri ve toplam
kullanılabilir sermaye tutarları hakkında bilgilendirilmesi gerekmektedir. Niteliksel
bilgiler ise, daha çok bankanın kullandığı muhasebe yöntemleri ya da risk ölçüm gibi
uygulamaya ilişkin bilgiler vermeyi hedeflemektedir (Basel Committe, 2001: 15).
5.5. Basel I ve Basel II Kriterleri Çerçevesinde Türk Bankacılık Sektörü
Türk mali sistemi, 1980 öncesinde, bankaların ağırlıkta olduğu, para ve menkul kıymet
piyasalarının gelişmediği ve yeterince kurumsallaşmamış bir sistemdi. Bankacılık
sistemine girişlerin önünde kısıtlamalar bulunmaktaydı. Mevduat ve kredi faiz oranları
kontrol altında tutulmakta ve enflasyon nedeniyle çoğunlukla negatif değerler
almaktaydı. Kambiyo kısıtlamaları vardı ve gerçek kişilerin döviz bulundurma hakları
yoktu. Tercihli krediler yoluyla kimi sektörler desteklenmekteydi. Vergiler,
disponibilite ve zorunlu karşılık uygulamaları nedeniyle aracılık maliyetleri yüksekti
(Binay ve Kunter, 1999: 4). İthal ikameci kalkınma stratejilerinin 1970’li yılların
sonunda terk edilmesinin ardından, 1980 yılında, piyasa ekonomisine dayalı, dışa
açılmayı ve ihracatı esas alan yeni bir kalkınma stratejisi benimsenmiştir. Bu yeni
strateji mali sistemin de serbestleşmesini zorunlu kılmıştır (TBB, 1997a: 3).
5.5.1. Türk Bankacılık Sisteminde Basel I Kriteri Uygulanana Kadar Yürürlükte
Olan Düzenlemeler
Türk bankacılık sisteminde sermaye yeterliliği konusunda, 1980’li yıllara kadar olan
dönemde 2243, 2999 ve 7129 sayılı bankalar kanunlarına bağlı olarak çıkarılan
yönetmeliklerle düzenlemeler yapılmıştır. 1933 yılında yürürlüğe giren 2243 sayılı
Bankalar Kanunu, bankaların mevduat kabul edebilmeleri için sahip olmaları gereken
sermaye tutarını, ilk tesis masrafları hariç tutulmak üzere, bankanın faaliyet gösterdiği
yerin nüfusu ile ilişkilendirmiştir. Bu kanuna göre, bankalar ödenmiş sermayeleri ile
ihtiyat akçeleri toplamlarının (sermaye) 500 bin TL’nin üzerinde olması durumunda,
ancak bu tutarın beş katı kadar tasarruf mevduatı kabul edebileceklerdir.
183