çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ...

Standart, hiçbir modeli özel olarak tavsiye etmemektedir. Bankanın taşıdığı risklerin
tamamını dikkate alabilen ve yukarıda değinilen özellikleri taşıyan modellerden biri
kullanılabilir. Tercih edilen model, bankanın portföyünü etkileyen risk kategorileri
arasındaki korelasyonu ölçmekte yetkin ise piyasa riskinin hesaplanmasında bu
korelasyonlar da dikkate alınabilecektir.
Bankanın günlük bazda sahip olması gereken sermaye tutarı, bir gün önce hesaplanan
riske maruz değer ile geçmiş altmış iş gününde hesaplanmış riske maruz değerler
ortalamasının belli bir katının büyük olanı kadardır. İkinci değerin hesaplanmasında
kullanılan katsayı, gözetim otoritesinin, bankanın kullandığı modelin performansına
göre minimum yüzde 3 olarak saptayacağı orana, bankanın modele ilişkin olarak yaptığı
geriye dönük testlerde elde ettiği hata sayısının sonuçlarına göre yüzde 0-1 arasında bir
oranı eklemesi ile bulunmaktadır. Model kullanan bankalar, modellerin tarafından
kapsanamayan spesifik riskler için faiz oranı ve hisse senetlerinin fiyatlarındaki
değişiklikler ve benzeri nedenlerle ortaya çıkan ayrıca sermaye ayırmak zorundadırlar.
Bu sermaye tutarını, standart yöntemi kullanarak hesaplayabilirler. Eğer banka model
kullanmayı tercih ediyorlarsa, spesifik risklerinin tamamı için ayırması gereken sermaye
tutarı, standart yöntem kullanılarak hesaplanan tutarın yarısından daha az olamayacaktır
(Basel Committe, 1988, 28).
Piyasa riskinin ölçülmesinde kendi risk ölçüm modellerini kullanan bankaların, düzenli
bir şekilde stres testleri uygulamaları gerekmektedir. Bu testler, gerçekleşmeleri halinde
banka açısından olağanüstü kazanç ya da kayıplara yol açabilecek kimi faktörleri içeren
senaryoların gerçek maliyetini ölçmek amacıyla düzenlenmektedir. Bu testlerin hem
niceliksel hem de niteliksel boyutları vardır. Kayıpları rakamsal olarak ortaya koymanın
ötesinde, banka sermayesinin bu kayıpları karşılama gücünün ölçülmesinde ve olası
risklerin azaltılmasına dönük düzenlemelerin yapılmasında kullanılmaktadırlar.
Standart, modelin işleyişinin dış denetim otoritelerince değerlendirilmesini gerekli
kılmaktadır. Bu denetim sürecinde, modelin, bankanın aktiviteleri nedeniyle taşıdığı
piyasa riskinin ölçülmesinde yeterli olup olmadığı ve opsiyon gibi kompleks
enstrümanların taşıdığı piyasa riskinin hesaplanmasındaki etkinliği
değerlendirebilmelidir. Müfettişler, model kullanılarak hesaplanan riske maruz
değerlerle, gerçekleşen kayıp ve kazançları karşılaştırarak, modelin ne ölçüde doğru
166