çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ...

Bankanın yabancı para cinsinden net açık pozisyonu, o yabancı para cinsinden taşıdığı
net günlük pozisyonun, net gelecek pozisyonunun, garantilerinin, gelecekteki net geliri
ve gider pozisyonunun ve o yabancı para cinsinden kar-zarar anlamına gelebilecek diğer
tüm kalemlerin toplamını ifade etmektedir. Bu açık pozisyon hesaplanırken,
gerçekleşmiş, ancak, henüz alınmamış faizler ile gerçekleşmiş, ancak, henüz
ödenmemiş giderler dikkate alınacaktır. Beklenen faiz gelirleri ile giderler ise tutarları
belli değilse dikkate alınmayacaktır. Gelecekteki yabancı para pozisyonları ve atın
hesapları bugünkü değerleri ile alınmaktadır (Basel Committe, 1988, 24).
Bankanın yabancı para cinsinden sahip olduğu eşleşen pozisyonlarının, onu döviz
kurlarındaki değişikliklere karşı koruması, sermaye tabanındaki kayıplara karşı da
koruyacağı anlamına gelmemektedir. Sermaye tabanı ülke parası cinsinden, ancak
yükümlülükleri yabancı para cinsinden olan bir bankanın SYR’si, ülke parasının değer
yitirmesi halinde düşecektir. Tüm bu nedenlerle standart, yabancı para cinsinden eşleşen
pozisyonların, hangi koşullar altında piyasa riskinin hesaplanmasında dikkate
alınmayacağına ilişkin düzenleme yapma inisiyatifini gözetim otoritelerine
bırakmaktadır (Basel Committe, 1988: 25).
Bankanın yabancı para cinsinden taşıdığı portföyün ve altın rezervlerinin genel piyasa
riskini hesaplamak için iki yöntem önerilmektedir. Pratik ve hızlı bir yöntem olan “kısa
yol” yönteminde, her bir yabancı para net pozisyonu ve altın hesapları günlük kurlardan
referans bir yabancı paraya dönüştürülmektedir. Bankanın net açık pozisyonu, toplam
net kısa ya da uzun pozisyondan büyük olanına toplam net altın pozisyonunun
eklenmesi ile bulunmaktadır. Bu toplamın yüzde 8’i, kur riski için ayrılması gereken
sermaye oranını vermektedir. İkinci yöntem, bankaların içsel risk ölçüm yöntemlerini
kullanmalarıdır.
Piyasa riskini etkileyen bir başka faktör ise, bankaların altın dışındaki değerli madenler,
petrol ve tarım ürünleri gibi ticari malların konu olduğu pozisyonlar nedeniyle
karşılaştıkları ticari mal riskidir. Bu malların fiyatlarında ortaya çıkabilecek
değişiklikler, ticari mal piyasalarının daha az likit olması ve riskin başka enstrümanlar
ile karşılanması imkanının sınırlı olması nedeniyle banka açısından önemli kayıplara
neden olabilmektedir.
163