çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ...

çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ... çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ...

library.cu.edu.tr
from library.cu.edu.tr More from this publisher
19.07.2013 Views

5.3.5.1. Standart Yaklaşım Piyasa riskinin karşılanması için gerekli olan sermaye tutarının hesaplanmasında kullanılan standart yaklaşım, belgede beş alt başlık olarak ele alınmaktadır. İlk dört bölümde sırayla faiz oranı, hisse senedi, yabancı para ve ticari mal pozisyonları nedeniyle üstlenilen piyasa risklerinin nasıl hesaplanacağı, son bölümde de opsiyonların taşıdığı piyasa riskinin nasıl ölçüleceği ele alınmaktadır. Standart yaklaşım ile faiz oranı riski hesaplanırken, ticaret defterinde faiz oranına duyarlı tüm kalemler dikkate alınmaktadır. Minimum sermaye gerekliliği, her bir kaleme ilişkin uzun ve kısa pozisyonlardan kaynaklanabilecek spesifik risk ve portföyün bir bütün olarak değerlendirilmesi ile hesaplanan genel piyasa riski dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Spesifik risk, bankanın elinde tuttuğu tahvilleri ihraç eden kuruluşlarla ilgili olarak yaşanabilecek olumsuz gelişmeler nedeniyle bankanın karşılayacağı riski ölçmeyi hedeflemektedir. Bu riskin ölçümünde aynı tahvile ilişkin eşleşen pozisyonlara dönük olarak bir netleştirme işlemi yapılamaz. Aynı kuruluşun farklı tahvilleri arasında da kupon ödemesi, likidite ve geri çağırma nitelikleri açısından bulunan farklılıklar nedeniyle bir netleştirme işlemi gerçekleştirilememektedir. Spesifik risk ile ilgili olarak standardın koymuş olduğu risk katsayıları Tablo 4’de sunulmuştur. Tablo 4: Spesifik Riskin Hesaplanmasında Kullanılacak Risk Ağırlıkları Tahvil İhraç Eden Kuruluş Vadeye Kalan Gün Risk Katsayısı Merkezi Hükümet Tüm tahviller 0.00 Kamu Kuruluşları 24 Ay 1.60 Diğer Tüm vadeler 8.00 Kaynak: BIS,1997: 9 Burada merkezi hükümetlerin ihraç ettiği devlet tahvili, hazine bonoları ve diğer kısa vadeli enstrümanlar risksiz kabul edilmektedir. Merkezi hükümet dışındaki kamu 160

kuruluşlarının ve çok uluslu kalkınma bankalarının çıkarmış olduğu tahviller ile Moody’s ve S&P tarafından BBB ve üstü derecelerin verilmiş olduğu tahviller kamu kuruluşları adı altında gruplanmıştır. Bu grupta değerlendirilen tahviller için vade uzadıkça risk ağırlıkları yükselmektedir. Özel sektör firmalarının çıkarmış olduğu tahviller diğer adı altında sınıflandırılmıştır ve yüzde 100 riskli kabul edilerek yüzde 8 risk ağırlığı uygulanmaktadır. Üye ülkeler son grup için daha yüksek bir risk katsayısı saptayabilmektedir (Basel Committe, 1988: 22). Genel piyasa riski, piyasa faiz oranlarındaki değişiklik nedeniyle karşılaşılabilecek kayıpları ifade etmektedir. Bunun hesaplanmasında kullanılan iki temel yöntem “vadeye kalan gün sayısı” ve “yeniden fiyatlamaya kalan gün sayısı” yöntemleridir. Her iki yöntemde de faiz riski için ayrılması gerekli olan sermaye dört bileşenden oluşmaktadır. Ticari defterdeki net uzun veya kısa vadeli pozisyon, aynı zaman dilimleri içinde eşleşen pozisyonlardan payı küçük olan, farklı zaman dilimleri içinde eşleşen pozisyonlardan payı büyük olan ve opsiyonlardaki net pozisyondur. Vadeye kalan gün sayısı yönteminde, faiz oranına duyarlı tüm uzun ve kısa vadeli pozisyonlar için tanımlanmış 13 vade kullanılmaktadır. Sabit oranlı enstrümanlar vadeye kalan süreye, değişken oranlı enstrümanlar ise yeni fiyatın belirlenmesine kalan süreye göre bir vade ile eşleştirilmektedirler. Burada, aynı tahvil için elde tutulan aynı tutardaki eşleşen pozisyonlar arasında netleştirme yapılmaktadır. Öncelikle her bir vadede yer alan uzun ve kısa vadeli pozisyonlar belirlenmekte ve o vadeye karşılık gelen risk ağırlığı ile çarpılmaktadır. İkinci aşamada, ağırlıklandırılmış uzun ve kısa vadeli pozisyonlar arasında netleştirme işlemi gerçekleştirilmektedir. Her vade dilimindeki netleştirme toplam uzun veya kısa vadeli pozisyondan küçük olanın yüzde 10’u alınmaktadır. İkinci aşamada, iki turdan oluşan yatay netleştirme uygulanmaktadır. Bunun için önce vadelerin 1 yıla kadar, 1-4 yıl arası ve 4 yıldan uzun olarak gruplanması yoluyla üç zaman diliminin net pozisyonları içinde, sonrada bu zaman dilimleri arasında netleştirme işlemi yapmaktadırlar. Bu netleştirme işlemleri, eşleşen uzun ve kısa pozisyon tutarının belli bir yüzdesi alınarak yapılmaktadır. Sermaye gerekliliği, yukarıdaki iki aşamadan elde edilen tutarlar ile opsiyonlardaki net pozisyonun toplanmasıyla bulunmaktadır. 161

kuruluşlarının ve çok uluslu kalkınma bankalarının çıkarmış olduğu tahviller ile<br />

Moody’s ve S&P tarafından BBB ve üstü derecelerin verilmiş olduğu tahviller kamu<br />

kuruluşları adı altında gruplanmıştır. Bu grupta değerlendirilen tahviller için vade<br />

uzadıkça risk ağırlıkları yükselmektedir. Özel sektör firmalarının çıkarmış olduğu<br />

tahviller diğer adı altında sınıflandırılmıştır ve yüzde 100 riskli kabul edilerek yüzde 8<br />

risk ağırlığı uygulanmaktadır. Üye ülkeler son grup için daha yüksek bir risk katsayısı<br />

saptayabilmektedir (Basel Committe, 1988: 22).<br />

Genel piyasa riski, piyasa faiz oranlarındaki değişiklik nedeniyle karşılaşılabilecek<br />

kayıpları ifade etmektedir. Bunun hesaplanmasında kullanılan iki temel yöntem “vadeye<br />

kalan gün sayısı” ve “yeniden fiyatlamaya kalan gün sayısı” yöntemleridir. Her iki<br />

yöntemde de faiz riski için ayrılması gerekli olan sermaye dört bileşenden oluşmaktadır.<br />

Ticari defterdeki net uzun veya kısa vadeli pozisyon, aynı zaman dilimleri içinde<br />

eşleşen pozisyonlardan payı küçük olan, farklı zaman dilimleri içinde eşleşen<br />

pozisyonlardan payı büyük olan ve opsiyonlardaki net pozisyondur.<br />

Vadeye kalan gün sayısı yönteminde, faiz oranına duyarlı tüm uzun ve kısa vadeli<br />

pozisyonlar için tanımlanmış 13 vade kullanılmaktadır. Sabit oranlı enstrümanlar<br />

vadeye kalan süreye, değişken oranlı enstrümanlar ise yeni fiyatın belirlenmesine kalan<br />

süreye göre bir vade ile eşleştirilmektedirler. Burada, aynı tahvil için elde tutulan aynı<br />

tutardaki eşleşen pozisyonlar arasında netleştirme yapılmaktadır. Öncelikle her bir<br />

vadede yer alan uzun ve kısa vadeli pozisyonlar belirlenmekte ve o vadeye karşılık<br />

gelen risk ağırlığı ile çarpılmaktadır. İkinci aşamada, ağırlıklandırılmış uzun ve kısa<br />

vadeli pozisyonlar arasında netleştirme işlemi gerçekleştirilmektedir. Her vade<br />

dilimindeki netleştirme toplam uzun veya kısa vadeli pozisyondan küçük olanın yüzde<br />

10’u alınmaktadır.<br />

İkinci aşamada, iki turdan oluşan yatay netleştirme uygulanmaktadır. Bunun için önce<br />

vadelerin 1 yıla kadar, 1-4 yıl arası ve 4 yıldan uzun olarak gruplanması yoluyla üç<br />

zaman diliminin net pozisyonları içinde, sonrada bu zaman dilimleri arasında<br />

netleştirme işlemi yapmaktadırlar. Bu netleştirme işlemleri, eşleşen uzun ve kısa<br />

pozisyon tutarının belli bir yüzdesi alınarak yapılmaktadır. Sermaye gerekliliği,<br />

yukarıdaki iki aşamadan elde edilen tutarlar ile opsiyonlardaki net pozisyonun<br />

toplanmasıyla bulunmaktadır.<br />

161

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!