çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ...

çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ... çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ...

library.cu.edu.tr
from library.cu.edu.tr More from this publisher
19.07.2013 Views

edilmektedirler. Bu yaklaşımın, basit sermaye oranı hesaplamasına göre avantajlı olduğu noktalar, farklı bankacılık sistemleri arasında karşılaştırma yapma seçeneği sunması; bilanço dışı kalemlerin de hesaplamaya dahil edilebilmesi ve bankaları düşük riskli likit varlıklar edinmeleri yönünde teşvik etmesidir. Komitenin, SYR’nin hesaplamasında dikkate aldığı risk kategorisi, bankaların genelde maruz kalabileceği en önemli risk olan kredi riski, yani karşı taraf riskidir. Bankacılığı ilgilendiren faiz oranı riski, döviz kuru riski ve yoğunlaşma riski gibi diğer risk kategorileri için her ülkenin özel düzenlemeler yapma inisiyatifi bulunmaktadır. Ülke riskinin belirlenmesine ilişkin yaklaşımın saptanması, komitenin uzun süre üzerinde çalıştığı bir konu olmuştur. Ülkelerin basitçe G-10 ülkesi olan ve olmayan ülkeler olarak ele alınması, hem ülkelerin risk yapısını tam olarak yansıtmayacak, hem de AB’ne üye ülkelerin farklı kategoriler içinde ele alınması sonucunu doğuracaktı. AB uygulamalarına göre, birlik içindeki tüm bankacılık faaliyetlerine eşit bir yaklaşım sergilemesi gerekmektedir. Bu nedenle ülkeler arasında uygulama farklılığı oluşturacak bir yaklaşım uygulanabilir bulunmamıştır. Komite, bu konudaki farklılaştırmasını, OECD’nin tam üyesi olan ve IMF ile yaptığı kredi sözleşmelerinin gereklerini yerine getirmiş ülkeler ve OECD üyesi olmayan ülkeler olarak yapmıştır. IMF ile yaptığı kredi sözleşmesini yeniden yapılandıran ülkeler beş yıl süre ile ilk grup kapsamından çıkartılmaktadır (BIS, 1988: 8). Komite risk ağırlıklarını olabildiğince sade tutmaya çalışmış ve toplam beş adet risk ağırlığı saptamıştır: yüzde 0, 10, 20, 50, 100. Aşağıda her bir risk kategorisine bilançoda yer alan hangi varlıkların girdiği, OECD üyesi olan ve olmayan ülkeler ayrımı da gözetilerek ele alınacaktır. Yüzde 0 Risk Ağırlığı Uygulanacak Bilanço Kalemleri; Banka bilançosunda yer alan nakit değerler, ulusal para cinsinden merkez bankalarına ve merkezi hükümetlere verilen ve ulusal para ile tahsil edilecek borçlar bu sınıfa dahil edilmektedir. OECD üyesi ülkelerin merkez bankalarına ve merkezi hükümetlerine verilen tüm diğer borçlar ile OECD ülkelerinin merkezi hükümetlerince teminat altına alınan aktif kalemleri SYR hesaplanırken risksiz kabul edilerek yüzde 0 risk katsayısı ile ağırlıklandırılırlar. 154

Yüzde 20 Risk Ağırlığı Uygulanacak Bilanço Aktifleri; Basel standardına göre, uluslararası kalkınma bankalarından olan veya bu bankalarca teminat altına alınan varlıklar, OECD içinde yerleşik bankalardan olan ya da bu bankalarca teminat altına alınan aktifler, OECD dışındaki ülkelerde yerleşik bankalara kullandırılan veya bu bankalarca garanti altına alınan vadesi 1 yıla kadar olan krediler, OECD içinde yer alan yerel yönetim ve KİT’lere verilen borçlar ve tahsil edilmekte olan nakit aktifler yüzde 20 ile ağırlandırılarak SYR’nin hesaplanmasına dahil edilmektedir. Yüzde 50 Risk Ağırlığı Uygulanacak Bilanço Aktifleri; Sahibi tarafından kullanılan veya kiraya verilen bir gayrimenkul ile teminat altına alınan banka kredileri yüzde 50 risk katsayısı ile ağırlandırılmaktadır. Yüzde 100 Risk Ağırlığı Uygulanacak Bilanço Aktifleri; Özel sektöre kullandırılan krediler, OECD dışındaki bankalara kullandırılan vadesi bir yıldan uzun krediler, OECD dışındaki ülkelerin merkezi hükümetlerine yabancı para cinsinden kullandırılan krediler, mülkiyeti kamu kuruluşlarına ait ticari firmalara kullandırılan krediler, bankanın kullandığı binalar, araziler tüm araç gereçler ve diğer sabit varlıklar, gayrimenkul yatırımları, diğer bankalardan sağlanan sermaye araçları ile tüm diğer varlıklar yüzde 100 ile ağırlandırılmaktadır. Yüzde 0, 10, 20, 50 Risk Ağırlıklarından Birinin Uygulanabileceği Bilanço Aktifleri; Komite, merkezi hükümet dışındaki yerel yönetimlere ve KİT’lere verilen borçlar ile bu kuruluşlarca teminat altına alınan aktif kalemlerinin nasıl bir risk katsayısı ile çarpılacağını belirlemek üzere çalışmalar yürütmüştür. Komite, bu tür aktif kalemleri için tek bir risk katsayısı saptamak yerine, bu konudaki inisiyatifi üye ülkelere bırakmıştır. Ancak bu tür inisiyatifin kullanılmasında ülkeler arasındaki yakınlaşmayı sağlamak için tercih edebilecek risk ağırlıklarını yüzde 0, 10, 20, ve 50 olarak tespit etmiştir (BIS, 1988: 10). 5.3.3. Bilanço Dışı Aktiflere Uygulanan Risk Katsayıları Komite, bilanço dışı aktiflerin, SYR’nin hesaplamasında dikkate alınmasına çok büyük bir önem vermektedir. Son yıllarda bankalar bilançoda yer almayan enstrümanları ağırlıklı olarak kullanmaktadırlar ve bu araçlar nedeniyle bankalarca yüklenilen risk 155

Yüzde 20 Risk Ağırlığı Uygulanacak Bilanço Aktifleri; Basel standardına göre,<br />

uluslararası kalkınma bankalarından olan veya bu bankalarca teminat altına alınan<br />

varlıklar, OECD içinde yerleşik bankalardan olan ya da bu bankalarca teminat altına<br />

alınan aktifler, OECD dışındaki ülkelerde yerleşik bankalara kullandırılan veya bu<br />

bankalarca garanti altına alınan vadesi 1 yıla kadar olan krediler, OECD içinde yer alan<br />

yerel yönetim ve KİT’lere verilen borçlar ve tahsil edilmekte olan nakit aktifler yüzde<br />

20 ile ağırlandırılarak SYR’nin hesaplanmasına dahil edilmektedir.<br />

Yüzde 50 Risk Ağırlığı Uygulanacak Bilanço Aktifleri; Sahibi tarafından kullanılan veya<br />

kiraya verilen bir gayrimenkul ile teminat altına alınan banka kredileri yüzde 50 risk<br />

katsayısı ile ağırlandırılmaktadır.<br />

Yüzde 100 Risk Ağırlığı Uygulanacak Bilanço Aktifleri; Özel sektöre kullandırılan<br />

krediler, OECD dışındaki bankalara kullandırılan vadesi bir yıldan uzun krediler,<br />

OECD dışındaki ülkelerin merkezi hükümetlerine yabancı para cinsinden kullandırılan<br />

krediler, mülkiyeti kamu kuruluşlarına ait ticari firmalara kullandırılan krediler,<br />

bankanın kullandığı binalar, araziler tüm araç gereçler ve diğer sabit varlıklar,<br />

gayrimenkul yatırımları, diğer bankalardan sağlanan sermaye araçları ile tüm diğer<br />

varlıklar yüzde 100 ile ağırlandırılmaktadır.<br />

Yüzde 0, 10, 20, 50 Risk Ağırlıklarından Birinin Uygulanabileceği Bilanço Aktifleri;<br />

Komite, merkezi hükümet dışındaki yerel yönetimlere ve KİT’lere verilen borçlar ile bu<br />

kuruluşlarca teminat altına alınan aktif kalemlerinin nasıl bir risk katsayısı ile<br />

çarpılacağını belirlemek üzere çalışmalar yürütmüştür. Komite, bu tür aktif kalemleri<br />

için tek bir risk katsayısı saptamak yerine, bu konudaki inisiyatifi üye ülkelere<br />

bırakmıştır. Ancak bu tür inisiyatifin kullanılmasında ülkeler arasındaki yakınlaşmayı<br />

sağlamak için tercih edebilecek risk ağırlıklarını yüzde 0, 10, 20, ve 50 olarak tespit<br />

etmiştir (BIS, 1988: 10).<br />

5.3.3. Bilanço Dışı Aktiflere Uygulanan Risk Katsayıları<br />

Komite, bilanço dışı aktiflerin, SYR’nin hesaplamasında dikkate alınmasına çok büyük<br />

bir önem vermektedir. Son yıllarda bankalar bilançoda yer almayan enstrümanları<br />

ağırlıklı olarak kullanmaktadırlar ve bu araçlar nedeniyle bankalarca yüklenilen risk<br />

155

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!