çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ...
Share Embed Flag
Download ePaper

çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ...

çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ... çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ...

library.cu.edu.tr
from library.cu.edu.tr More from this publisher
19.07.2013 Views

ettikleri yüksek getiriler nedeni ile bankadan mevduatlarını çekmeyeceklerdir. Güvenlik ağlarının varlığı nedeni ile ortaya çıkan ahlaki çöküntü piyasa disiplinini zedelemektedir. Carisona’nın (1992: 7) belirttiği gibi, bankacılık sisteminde istikrarı sağlamak için oluşturulmuş düzenlemeler, örneğin, mevduat güvencesi, son ödeme mercii uygulaması ironik bir şekilde, bankacılık sisteminin istikrarını tehdit eden, sistemdeki toplam riski artıran mekanizmalara dönüşmektedir. Hükümetler, sağlıklı işleyen bir bankacılık sistemi için açık ya da kapalı bir şekilde güvenlik ağları kurmaktadır. Düzeleme otoriteleri ise güvenlik ağlarının neden olduğu ahlaki aşınmayı sınırlandırmak için ya mevcut düzenlemelerin yeni formlarını kullanmakta, örneğin, riske duyarlı mevduat sigortası sistemi gibi, ya da yeni araçlar geliştirmektedirler. Dolayısıyla bankacılık düzenleme ve denetimi, bankaların güvenlik ağlarının varlığı nedeni ile riskli alanlara yönelmelerini engellemek ve düzenli denetimlerle sistemi bütün olarak kontrol altında tutmak için oluşturulmuştur. Bu amaçla yapılan düzenlemeler farlı formlar alabilmektedirler. Temel bankacılık düzenlemelerinde yaygın olarak kullanılanları, bankaların kimi riskli varlıkları edinmelerine ya da kimi riskli alanlara yatırım yapmalarına getirilen sınırlamalar, bankacılık ile diğer finansal aracılık faaliyetlerinin ayrıştırılması, yabancı bankaların şube açmalarına dönük kısıtlamalar, risk odaklı mevduat sigortası uygulamaları, sermaye yeterliliği, kamuoyuna bilgi verme yükümlülükleri ve bankaların denetime tabi tutulmasıdır. 5.2.2. Bir Düzenleme Aracı Olarak Sermaye Yeterliliği Bankacılık düzenlemelerinde kullanılan taşların başında sermaye yeterliliği kısıtlamaları gelmektedir. Bu düzenlemeler, bankanın üstlendiği risklere göre sahip olması gereken asgari sermaye oranının belirlenmesi esasına dayanmaktadır. Bankanın sahip olduğu varlıklar nedeni ile üstlendiği kredi ve piyasa risklerinin realize olması durumunda banka müşterilerinin karşılaşacakları kayıpların tazmin edilmesinde banka sermayesi doğrudan bir güvence sağlamaktadır. Banka sermayesi, bankanın taşıdığı riskler ile ne ölçüde iyi ilişkilendirilirse, bankanın mali yapısı o ölçüde güçlü ve banka müşterileri için sunulan güvence de fazla olacaktır. 146

Bankanın kaynakları, banka sahiplerinin koydukları ortaklık sermayesinden, kanuni, ihtiyari ve fevkalade yedek akçelerden, bankanın ilgili dönemdeki karından, sabit kıymet yeniden değerleme fonlarından, genel kredi karlıklarından, alınan sermaye benzeri kredilerden, menkul değerler değer artış fonlarından ve mevduat yoluyla toplanan fonlardan oluşmaktadır. Bankanın toplam aktiflerinden toplam yükümlülükleri düşüldüğünde bankanın özkaynaklarına ulaşılmaktadır. Sermaye yeterliliği konusundaki düzenlemeler, genellikle ortalık sermayesi, yedek akçeler ve vergi provizyonundan sonraki dönem karı toplamından ilgili dönem ve geçmiş yıllar zararı düşüldükten sonra kalan sermaye toplamını ana sermaye olarak kabul etmektedir. Bu düzenlemeler, genel kredi karşılıkları, sabit kıymetler yeniden değerleme fonları, işletme ve bağlı ortaklıklar sabit kıymet yeniden değerleme fonları ve alınan sermaye benzeri krediler toplamını da katkı sermaye olarak tanımlamaktadırlar. SYR düzenlemeleri, bankaların ne kadar yasal SYR sağlamaları gerektiğini ve yasal sermayeleri içindeki ana ve katkı sermaye paylarının düzeylerini belirlemektedir. SYR içinde ana sermayenin payı arttırıldığında banka sahiplerinin bankanın iflası durumunda maruz kalacağı kayıplar da artmaktadır. Bu durum, banka sahiplerinin yüksek getiri uğruna riskli alanlara yönelme yönünde taşıdıkları eğilimleri sınırlandırılmaktadır (IFAC, 2002: 4; Blum, 1999: 23). Burada banka sermayesi, kredi sözleşmelerinde teminatların uğradığı role benzer bir rolü mevduat sahipleri yararına üstlenmektedir. Teminatlar kredi müşterilerinin riskli projelere yönelme ihtimali karşısında bankanın kayıplarını karşılamak amacıyla alınmaktadır. Mevduat sahipleri için teminat, banka sermayesi olmakta ve bu teminatın varlığı, banka sahiplerinin risk alma yönündeki eğilimlerini azaltmaktadır. Sonuç olarak, sermaye yeterliliği konusundaki düzenlemeler, banka sahiplerinin risk almaktan kaçınan bir tutum almalarını sağlamak amacıyla oluşturulmuştur (Gowland, 1999: 5). Sermaye yeterliliğine ilişkin düzenlemelerin banka sahiplerinin üstlendikleri riskleri sınırlandırıcı etkileri üzerine yapılan çalışmalar birbirinden oldukça farklı sonuçlar ortaya koymaktadır. Opsiyon fiyatlandırma teorisine dayanan modellerin, sermaye yeterliliği uygulamalarının ahlaki çöküntüyü sınırlandırmadaki rolünü desteklediğini ortaya koymaktadır. Bunun yanı sıra, ortalama-varyans yaklaşımına dayanan kimi modeller sermaye yeterliliği düzenlemelerinin ahlaki çöküntüyü azaltma konusunda sınırlılıklara sahip olduğunu göstermektedir (Keeley, 1990: 69). Örneğin, Shrieves ve Dahl sermaye yeterliliği düzenlemelerinin bankaların risk yapıları üzerindeki etkilerini 147

Bankanın kaynakları, banka sahiplerinin koydukları ortaklık sermayesinden, kanuni,<br />

ihtiyari ve fevkalade yedek akçelerden, bankanın ilgili dönemdeki karından, sabit<br />

kıymet yeniden değerleme fonlarından, genel kredi karlıklarından, alınan sermaye<br />

benzeri kredilerden, menkul değerler değer artış fonlarından ve mevduat yoluyla<br />

toplanan fonlardan oluşmaktadır. Bankanın toplam aktiflerinden toplam yükümlülükleri<br />

düşüldüğünde bankanın özkaynaklarına ulaşılmaktadır. Sermaye yeterliliği konusundaki<br />

düzenlemeler, genellikle ortalık sermayesi, yedek akçeler ve vergi provizyonundan<br />

sonraki dönem karı toplamından ilgili dönem ve geçmiş yıllar zararı düşüldükten sonra<br />

kalan sermaye toplamını ana sermaye olarak kabul etmektedir. Bu düzenlemeler, genel<br />

kredi karşılıkları, sabit kıymetler yeniden değerleme fonları, <strong>işletme</strong> ve bağlı ortaklıklar<br />

sabit kıymet yeniden değerleme fonları ve alınan sermaye benzeri krediler toplamını da<br />

katkı sermaye olarak tanımlamaktadırlar. SYR düzenlemeleri, bankaların ne kadar yasal<br />

SYR sağlamaları gerektiğini ve yasal sermayeleri içindeki ana ve katkı sermaye<br />

paylarının düzeylerini belirlemektedir. SYR içinde ana sermayenin payı arttırıldığında<br />

banka sahiplerinin bankanın iflası durumunda maruz kalacağı kayıplar da artmaktadır.<br />

Bu durum, banka sahiplerinin yüksek getiri uğruna riskli alanlara yönelme yönünde<br />

taşıdıkları eğilimleri sınırlandırılmaktadır (IFAC, 2002: 4; Blum, 1999: 23).<br />

Burada banka sermayesi, kredi sözleşmelerinde teminatların uğradığı role benzer bir<br />

rolü mevduat sahipleri yararına üstlenmektedir. Teminatlar kredi müşterilerinin riskli<br />

projelere yönelme ihtimali karşısında bankanın kayıplarını karşılamak amacıyla<br />

alınmaktadır. Mevduat sahipleri için teminat, banka sermayesi olmakta ve bu teminatın<br />

varlığı, banka sahiplerinin risk alma yönündeki eğilimlerini azaltmaktadır. Sonuç<br />

olarak, sermaye yeterliliği konusundaki düzenlemeler, banka sahiplerinin risk almaktan<br />

kaçınan bir tutum almalarını sağlamak amacıyla oluşturulmuştur (Gowland, 1999: 5).<br />

Sermaye yeterliliğine ilişkin düzenlemelerin banka sahiplerinin üstlendikleri riskleri<br />

sınırlandırıcı etkileri üzerine yapılan çalışmalar birbirinden oldukça farklı sonuçlar<br />

ortaya koymaktadır. Opsiyon fiyatlandırma teorisine dayanan modellerin, sermaye<br />

yeterliliği uygulamalarının ahlaki çöküntüyü sınırlandırmadaki rolünü desteklediğini<br />

ortaya koymaktadır. Bunun yanı sıra, ortalama-varyans yaklaşımına dayanan kimi<br />

modeller sermaye yeterliliği düzenlemelerinin ahlaki çöküntüyü azaltma konusunda<br />

sınırlılıklara sahip olduğunu göstermektedir (Keeley, 1990: 69). Örneğin, Shrieves ve<br />

Dahl sermaye yeterliliği düzenlemelerinin bankaların risk yapıları üzerindeki etkilerini<br />

147

logo

Ürünler

Kaynaklar

Şirketler

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!