çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü işletme anabilim dalı ...

içinde olmasıdır. Ayrıca bankalar, kredi sözleşmelerine sınırlayıcı maddeler ekleyerek
müşterilerin arzu etmedikleri alanlara yönelmelerini engelleyebilecekleri gibi,
müşterilerden güvence de alabilmektedirler. Tüm bu avantajları nedeniyle bankalar,
finansal sistemdeki bilginin asimetrik dağılması sonucu ortaya çıkan kötünün seçilmesi
ve ahlaki çöküntü problemlerinin çözümünde diğer finansal aracılara göre daha
başarılıdırlar (Mishkin, 2001b: 4).
Bankaların, yukarıda belirtilen avantajlı konumlarına rağmen sıkı gözetim ve
düzenlemelere tabi tutulmasının en önemli dayanak noktası olarak, bankaların aktif ve
pasif yapıları arasındaki likidite uyumsuzluğu gösterilmektedir. Bankacılık, likidite
riskinin yanında kredi riski, piyasa riskleri ve operasyonel risklerin bankanın sağlıklı,
güvenli ve karlı bir işletme olarak varlığını sürdürebilmesi amacıyla yönetilmesi üzerine
kurulmuştur. Diğer firmalardan farklı olarak bankacılar, kendi kaynakları ile değil
müşterilerinden sağladıkları kaynaklarla gerçekleştirdikleri plasmanlardan ötürü risk
alırlar. Bu nedenle, borçlar/özkaynak olarak ifade edilen yüksek bir kaldıraç oranı ile
çalışırlar. Bu da, aktif ve pasif yapılarını diğer işletmelerinden farklı kılar (Dewatripont,
1994: 11).
Sistemin işleyişi, sisteme olan güven ile mümkündür. Mudiler toplu halde mevduatlarını
çekmedikçe bu işleyiş kırılmadan devam edebilir. Mevduat sahipleri belli bir problem
yaşanması durumunda ve mevduat güvencesinin olmadığı bir ortamda, ancak, bankaya
giden ilk kişilerin mevduatlarını tam olarak alacağını bilmektedir. Sisteme duyulan bir
güvensizlik, mevduat sahiplerinin bankalara yönelmesine neden olabilir. Böyle bir
durumda, aktiflerin likit olmaması nedeniyle bankalar kolayca likidite riski ile karşı
karşıya gelebilirler. Bankalar, açık pozisyonları ve aktif ve pasifleri arasında vade
uyumsuzluğunun bulunması nedenleri ile de likidite riski ile karşılaşabilirler. Tüm bu
koşullar, bankanın iflasına kadar gidebilecek bir durumun ortaya çıkmasına, bunun da
ötesinde, sistemde bir bankanın iflas etmesi nedeniyle, diğer bankaların mevduat
sahiplerinin de mevduatlarını çekmek üzere sisteme yönelmelerine neden olabilir. Bu
anlamda bankacılık sektöründe sistemin bir noktasında başlayan problemler, bulaşıcı bir
şekilde sistemin tamamına yayılma riskini de beraberinde getirmektedirler (Greenbaum,
1995: 8).
Bankacılık sektöründe güvensizliğin bulaşıcı bir şekilde yayılmasını da yine bilginin
asimetrik dağılması ile açıklamak mümkündür. Bu kez, tam ve doğru bilgiye sahip
144