Prof. Dr. Mehmet ÖZMEN - Çukurova Üniversitesi

Ayın otuzu acele oldu ya! (F-BS)
Bakışları acele öteki köylüleri dolaştı. (NC-SY).
Bana, Ç.K., B.K., T.K., Z.K.'yı acele bulun. (GA-TO).
Başhekim Şemsettin Bey, doktor, hemşire ve hastabakıcıları acele topladı. (TÖ-ŞÇT).
Behiç, Mebrure'nin karşısında hafif eğildi, acele şu sözleri söyledi: Bu hanım kızı tanıyabilmek için ona dikkatli
bakmalı, dikkatli bakmak için de... (PS-SK).
Belli ki çok acele toplanmışlardı. (SK-D).
Ben de evden acele çıktım sabah, ehliyetimi almamışım. (NE-GT).
Beni acele durdurdu: Size iyi ki rast geldim... (PS-SK).
Bir gün kendisini acele Merkez Komutanlığına istemişlerdi. (FRA-Ç).
Bir kalpak tedarik edip acele Soluğu İzmir'de aldım. (HT-KAD).
Biraz acele davrandım sanırım. (FA-SUYK).
Birbirlerinden ayrıldıktan sonra Ömer acele giyindi. (SA-İÇ).
Biyo-bibliyografya notunu da bana hemen yazıp acele gönder, Ben de çevirtip Amerika'ya yollayayım. (CKM).
Bu mektubumu teşekkür için acele yazdım. (CKM).
Bugün matbaaya geç kaldığı için biraz acele giyindi, çabuk yürüdü, hattâ dükkânının önünde duran Ali Şekib’in
«Biraz uğraşana...» davetine: «Vaktim yok!» cevabım verdi. (HZU-MvS).
Büyük Millet Meclisi'ni acele topladık. (UM-KKA).
Cebeci'deki hastahane yetmediğinden, Sarıkışla'yı da acele hastahaneye çevirmişler, bir kısım yaralıları oraya
yatırmışlardı. (GY-GH)
…
ŞEKİL 3. Örnek tümceler (abecesel)
Çalışmamızda, derlemden seçilmiş, belirteç-fiil ilişkiselliğine sahip tümceleri
değerlendirdik ve kullanılan fiillerin bir dökümünü sıklıklarını da belirterek ayrıştırdık. (bk.
ŞEKİL 4.).
acele:⌠102⌡/Vakit geçirmeden, tez olarak, {çabuk}/ “Acele giyindim.” (EÖ-GSA)., “Acele
istiyor.” (OK-C)., “Dediğim gibi, bunu acele yazdım.” (CKM)., “Bana, Ç.K., B.K., T.K., Z.K.'yı acele bulun.” (GA-TO).,
“Ne varsa, çok iltifat etti telefonda. Acele gel, dedi.” (OK-KT)., “Ama acele karar vermeyin. (HT-GF). ,“Biraz acele
davrandım sanırım.” (FA-SUYK). “Mektubunuza derslerin beni son derece sıkıştırdığından acele cevap veremedim.” (EB-
YU)., “‘Nilüfer ne olur evlenmek için acele karar verme,” diye yalvardı ablasına. (AK-AA). “Bir kalpak tedarik edip acele
Soluğu İzmir'de aldım.” (HT-KAD).
→ giyin- [7], iste-, yaz- [5], bul-, dön-, soyun-, yürü- [4], çağır-, çık- (i-, -den), gel- [3],
çağr(ıl-), git-, gönder-, sat-, topla- (-i), yaz(ıl-) [2], ara-, ayrıl-, başla-, bekle-, bildir-, çağır(t-),
çalış(ıl-), çevir- {dönüştürmek}, davran-, de-, dolaş-, doldur-, durdur-, geç-, getir-, götür-,
hazırlan-, kalk- {gitmek}, koş-, özetle(n-), sık- {ateş etmek}, sil-, söyle-, tat-, topla- {bir
araya getirmek}, toplan- {toparlanmak}, uç- (uçakla), yak- (lamba), ye-. ║ karar ver-* [3],
cevap ver-* [2], ağzına at-, aşk ilan et-, bilgi al-, çay suyu koy-, devam et-, elini uzat-, rapor
hazırla-, sağa kay-, toplantı yap-, üst baş değiştir-, yerinden kalk-. ║ bir yere kapılan-, çıkar
gider, soluğu …da al-.
→ acele etmek.
ŞEKİL 4. Madde başı, anlamı, tanıkları, fiil dökümü, vb.
41