Prof. Dr. Mehmet ÖZMEN - Çukurova Üniversitesi

kelepçeli:⌠4⌡/3. Kelepçe takılı olarak./ “….Arzusuyla göç etmedi kelepçeli götürdüler…” (AO-
NSBE)., “…o ince kız çocuğu gün doğmadan her sabah bir hapishaneden bir nezarethaneye kelepçeli götürülüyor dudakları
titrek gözlerinde buğu…” (Aİ-KSS)., “Bu esnada iki jandarma arasında Memet, kelepçeli, sahneye girmiş, Şadan kalkmış,
Bekir geri çekilmiş, Hasan, oğluna doğru ilerlemiştir.” (NH-YM).
→ getir-, götür-, götürül-. ║ sahneye gir-.
kelepçesiz: Ø
kelimenin tam anlamıyla: Ø
kelimesi kelimesine:⌠14⌡/Hiçbir kelimesini atlamadan, olduğu gibi, tıpkı, harfiyen,
aynen, motomot./ “İşittiklerini kelimesi kelimesine anlattı.” (TB-KA)., “Yüz elli yıl önce yaşamış bir sanatçının
insanlara söylediklerini ben, aradan bunca zaman geçtikten sonra şimdi aynı inanç, aynı heyecanla kelimesi kelimesine
yineliyor, adeta Mozart'la özdeşleşiyordum.” (NN-DM)., “Zevkle ve «kelimesi kelimesine» çevirdim bunları.” (RE-G)., “Bu
söz, beni çok müteessir ettiği için kelimesi kelimesine aklımda kalmıştı: Bu yaşta, bu halle, bu çehreyle mi?” (RNG-ÇK).
→ anlat- [2], yinele- [2], aktar-, benze-, çevir-, dinle-, ezberle-, hatırla-*, hazırla-,
tekrarla-. ║ aklında kal-.
kelimesiz:⌠4⌡/2. Sessiz bir biçimde, kelime kullanmadan./ “Ondört yıllık köpeğiyle öylesine
anlaşırdı ki, kelimesiz birbirlerinin sevinçlerini, üzüntülerini anlarlardı.” (AN-MB)., “Sessiz, kelimesiz ‘Pişman mısın
geldiğine?’ dedi.” (OA-SİO)., “Kendimi tanıttığımda, şaşkınlıktan olacak uzunca bir süre kelimesiz kalıyor.” (PK-BCR).
→ anla-, çalış-, de-, kal-.
kemekân: Ø
kemiksiz: Ø
kenarda köşede: Ø
kendi adına:⌠14⌡/Salt kendi için, kendisi hesabına./ “Bankalara kendi adına para yatırmazdı.”
(SY-BECO)., “YUSUF : (Homurdanır.) kendi adına konuş bakalım.” (GA-TO)., “Şefik içeri, girince Talât kendi adına,
olduğu kadar, arkadaşları namına da konuşur gibi bir edâ ile: Ooo, merhaba, gel bakalım! dedi.” (NSÖ-AD).,
“ÖĞRETMEN: Ali kahveyi kendi adına işletirse geçindirir.” (RB-SN).
çek-.
→ konuş- [4], yatır-* (para) [2], de-, iste-, işlet- (işyeri), söyle-. ║ bilicilik et-, telgraf
⇒ kendi adına konuşmak.
kendi başına:⌠35⌡/1. Kimseye sormadan./ “Şu halde sen evvelki gün niçin kendi başına Vidos'a
gittin?” (OCK-Ç)., “113. maddeyi de kimseye danışmadan kendi başına onaylamıştı.” (HT-M)., “Nasıl verirsin kendi
başına, nasıl?” (FB-T). ; /2. Başkasının payı ve yardımı olmaksızın./ “Yok canım o kendi başına çalışır.”
(AÜ-SG)., “…. tuvalete kendi başına gider, ancak annesine veya başka büyüğe haber verir, orada biri olsun ister.” (LN-
BD)., “Monolog hem büyük oyunların parçasıdır, hem de kendi başına kısa bir oyunu oluşturabilir.” (GY-KO)., “Bu işi, o
kadın kendi başına yaptı.” (PS-SK)., “«Yeniliğe açık, kişisel başarılarını tatmış, kendini kendi başına yaratmış, yalın, içi
299