Prof. Dr. Mehmet ÖZMEN - Çukurova Üniversitesi

gide gele:⌠4⌡/Aynın yere sürekli gidip gelerek./ “Kaç yıldır, gide gele ahbap olduk köydekilerle.”
(NM-TÖ2)., “Bayswater ya da Queensway metro duraklarından birine yürüyoruz. Gide gele Queensway durağının, bizim
için daha elverişli olduğunu da öğrendik: Çünkü o duraktan kentin merkezindeki istasyonlara aktarmasız gidebiliyorduk.”
(DÖ-GYKK)., “Edirnekapı'ya kadar gide gele doldururdu zamanını.” (RI-KG).
→ öğren-. ║ ahbap ol- [2], zaman doldur-.
⇒ gide gele ahbap olmak.
gide gide:⌠13⌡/{1. Gidip dolaşarak, gezip görerek., 2. Gittikçe, (ilerledikçe.)}/ “Gide
gide, küçük oğlan, epiy uzak bir yere varmış...” (PNB-AGUG)., “Atma bindiği gibi kaçmış gitmiş. gide gide gene o deryaya
gelmiş.” (PNB-AGUG)., “Ata binmiş, yolu tutturmuş gene. gide gide bir konağa ulaşmış.” (PNB-AGUG)., “Sabah değildi
ama gide gide sabah oldu, güneş doğdu, gözlerim güneş ve uykuyla doldu.” (OP-YH).
→ var- [4], gel-, ulaş-, varıl-, yaklaş-, yorul-. ║ akşamı et-, (güneş) doğ-, rasgel-, sabah
ol-, sonuca var-.
⇒ gide gide varmak.
giderayak:⌠5⌡/Gitme anında, gitmek üzereyken./ “İttihatçı yasası ne demektir anlasın giderayak
Farmason!... Memleketi yeniden ele geçireceksiniz de...” (KT-YS)., “1922 yılı eylül ayı başlarında Yunanlılar giderayak
burayı yaktılar.” (YA-AO).
→ anla- [2], bul-, iste-, yak-.
⇒ giderayak anlamak.
giderek:⌠185⌡/Yavaş yavaş, derece derece, gittikçe, tedricî olarak, tedricen./ “Bu sayı
giderek artacak ve 600 bine yaklaşacaktır.” (FA-YST)., “Birçok ses giderek müzik haline dönüşür.” (BA-TO1)., “Bildiğim
için de giderek hızlanıyordum tabii, …” (HAT-KHK)., “Giderek eleştiriden uzaklaştınız.” (FA-SUYK)., “Ateş giderek
yoğunlaştı.” (TÖ-ŞÇT)., “"Arya" giderek yükselir; öyle ki, ulaşabileceği en yüksek tona ulaşır..” (ÜA-TÖ)., “Evet devam et,
benim gibi ne? Giderek çürüyorsun.” (YE-HS)., “F.A.: Yazınsal uğraşınızın sınırları giderek genişledi.” (FA-SUYK2)., “Bir
kez daha belirtmiştim bu yıllıkların birinde: Yıllıklara şiir seçmek giderek zorlaşıyor. …parlak kapaklı lüks dergilerin
arasında, magazinleşmeye yüz vermeyen, amatör edebiyat-şiir dergilerini bulmak hemen hemen olanaksızlaştı giderek.”
(KŞY-2002)., “Atchley'e göre, bireyler yetişkin olma sürecinde birtakım alışkanlıklar, bağlantılar, tercihler geliştirirler ve
bunlar giderek kişiliğin bir parçası …haline gelir.” (BO-GP)., “Aslında yeni bir durum değil bu Yıldırım'm öldürülmesiyle
başladı, ama giderek daha beter bir hal alıyor.” (AÜ-SG).
→ art- [21], dönüş-* (-e) [7], hızlan- [6], uzaklaş- [6], yoğunlaş- [6], çoğal- [5], yitir- [5],
azal- [4], büyü- [4], şiddetlen- [4], yaygınlaş- [4], ağırlaş- [3], geliş- [3], genişle- [3], güçleş- [3],
yüksel- [3], zorlaş- [3], güçlen- [2], kızar- [2], koyulaş- [2], körel- (yetenek vb.) [2], seyrel- [2],
yaklaş- [2], yavaşla- [2], zayıfla- [2], zenginleş- [2], acılaş- (tat), aç-, alış-, araçsallaş-, asileş-,
azalt-, benze- (-e), birleştiril-, bunal-, büyüt-, cılızlaş-, coş-, cozut-, çökert-, çürü-, değiş-,
diren-, durgunlaş-, eri-, eski-, esnekleş-, gül-, gürleş- (ses), hırçınlaş-, ilginçleş-, incel-, irileş-,
iskeletleş-, izle-, karar-, karmaşıklaş-, koflaş-, korkunçlaş-, kötüleş-, kurumlaş-, küçül-,
marjinalleş-, olanaksızlaş-, olumsuzlaş-, öğren-, pekiş-, sakinleş-, sertleş-, sev-, sıklaş-,
sınırla-, silin-, sön-, şiş-, şişmanla-, tenhalaş-, tüket-, uzmanlaş-, yaklaştır-, yalnızlaş-, yanaş-,
229