Prof. Dr. Mehmet ÖZMEN - Çukurova Üniversitesi

evvel zaman: Ø
ezberden:⌠21⌡/Ezberlenmiş biçimde, ezbere./ “Bu hanımlar biribirlerinin güzelliklerini,
mücevherlerini, esvaplarını, hele ferace, çarşaf, manto, maşlah, yeldirme gibi sokak kılıklarını ezberden bilirlerdi.” (AŞH-
BM)., “Bu sefer defterden değil, ezberden okuyordu.” (MŞE-MA)
→ bil- [8], oku- [8], çevir-, konuş-, öğren-, tamamla-, yaz-.
→ ezberden yapmak.
⇒ ezberden bilmek, ezberden okumak.
ezbere:⌠70⌡/1. Ezberleyerek, bir yerden okumayarak, bir yere bakmayarak./“Ancak,
bütün halk edebiyatını ezbere bilirdi.” (CS-GC)., “O da, ben de bazı hikâyelerini ezbere okuyoruz.” (FA-SUYK) ; /2. mec.
Aslını, gerçeğini anlamadan, bilmeden, düşünmeden, incelemeden./“Geceydi, ortalık kararmıştı, art
arda geçen arabaların ışıklarından hiçbir şey görmüyor, ezbere gidiyordu, el yordamıyla.” (SKA-GA)., “Ben,
bakmıyorsunuz, ezbere ilaç veriyorsunuz, dedim.” (MŞE-VÇ).
1.⌠68⌡→ bil-* [41], oku-* [17], say- [2], söyle-*[2], anımsa-, çal-, çiziktir-, gör-,
tamamla-, türkü oku-, akılda kal-.
2.⌠2⌡→ git-, ilaç ver-.
→ ezbere konuşmak, (bir yeri) ezbere bilmek, ezbere almak, ezbere anlatmak, ezbere
yapmak.
⇒ ezbere bilmek, ezbere okumak.
ezcümle: Ø
ezel ebet: Ø
ezgince: Ø
ezile büzüle:⌠5⌡/Utangaçlıkla, sıkılganlıkla./ “Ataç, Avni Başman'ın yanında oturuyormuş; ezile
büzüle ona "Bugünlerde Yahya Kemal aleyhinde bir yazı yazmaya mecburum' (Bu mecburiyet o sıralarda şiddetle benim
aleyhimde bulunan İsmet Paşa'nın ona emri olmak mânasındadır). Fakat bu yazıyı Ulus'ta değil, az okunan Ülkü'de
yazacağım ve sekiz punto dizdireceğim ki kimse okumasın' demiş.” (BA-YYY). “Kadın hiç cevap vermedi; ezile büzüle, sıska
bir yavru köpek gibi duvara, kapının pervazına sürünerek dışarı çıktı.” (RHK-MH). “Önce masalarına oturtmadılar,
bekledim; oturtunca garson gibi mutfağa yolladılar, gittim; haftalık bir dergiyi görmek istediler, gazeteciye koştum getirdim;
birinin portakalını soydum, öbürünün yere düşürdüğü peçetesini ondan önce davranıp aldım ve soruları üzerine tam
istedikleri gibi, ezile büzüle, efendim, ne yazık ki Fransızca bilmediğimi, ama akşamlan elimde sözlük, 'Fleurs de Mal'i
sökmeye çalıştığımı söyledim.” (OP-KK).
→ de-, söyle-. ║ (dışarı) çık-, (içeri) gir-, (koğuşa) dön-.
ezim ezim:--
→ ezim ezim ezmek.
ezkaza: Ø
212