Prof. Dr. Mehmet ÖZMEN - Çukurova Üniversitesi

evvela:⌠36⌡/Önce, ilk önce, ilkin./ “Genç zabit, evvela inanamadı.” (RNG-YG)., “Çocuk evvelâ
şaşırdı.” (SA-K/S)., “Evvelâ tereddüt ettim.” (MB-AK)., “Muhterem reis buba, evvelâ selâm ederim, iki gözlerinden
öperim.” (NH-MİM3).
→ inan-* [3], şaşır- [3], alın- {gücenmek}, anla-*, çat-, gör-*, gül-, ısın-, iç-, kestir-*,
selâmla-, sevindir-, söyle-, yadırga-, yorul-. ║ tereddüt et- [2], aklı er-*, azlet-, cesaret et-*,
ehemmiyet ver-*, eline al-, fark et-*, geri çekil-, göz at-, hoşuna git-, inkâr et-, selâm et-,
sigara iç-*, tahammül et-*, tereddüde düşür-.
evvel ahir: Ø
evvelce:⌠36⌡/1. Önce./ “A, çocuk, niçin bana evvelce söylemedin, seni oraya göndertmemenin bir kolayını
bulurduk.” (YKK-KK)., “Bunu evvelce de yazmıştım.” (GY-GH)., “Ben sık sık senin yüzüne bakarım, olur mu? - Evvelce
anlaştık, ben alışverişe karışmayacağım.” (CD-Oİ). “Dosyası tertemiz. Evvelce şüphelenmiştik.” (RHK-BS)., “Bekir sanki
Sultan'la evvelce konuşup karar vermiş de sonra caymış gibi başını eğdi: Açlıktan gebersem, ekmek isteyemem...” (KT-Gİ). ;
/2. Önceleri, eskiden./ “Siz bu meydanı evvelce görmeliydiniz; hiç de böyle mahzun değildi.” (AHT-YG)., “Tahsin
Bey ismindeki bu adam kırk yaşlarında vardı. Evvelce iki defa evlenmiş, ikisinde de mesut olamamıştı.” (RNG-YD).
1.⌠30⌡→ söyle-* [10], yaz- [5], anlaş-, belirt-, bil-, düşün-, şüphelen-, yapıl-,
yayımlan-, yolla-. ║ arz et- [2], dikkat et-*, itiraf et-, karar ver-, naklet-, neşrolun-.
2.⌠6⌡→ anlat-, bağlan-* (bir yere), evlen-, gel-*, gör-. ║ hatıra gel-*.
⇒ evvelce söylemek.
evvelden:⌠15⌡/Önceden, eskiden, evvelce./ “Keyfiniz kaçar, dalganın artacağını, çok kere şehrin
merkezine, belediye binasının bulunduğu mahalleye doğru son dereceye çıkacağını evvelden bilirsiniz.” (RNG-AR)., “İşin
buraya geleceğini daha evvelden hissetmiştim.” (RNG-ÇK)., “Ama geleceğinizi bize evvelden telgrafla bildirirsiniz, sizi
Şarkışla'da trende karşılamağa geliriz.” (OK-C)., “Kimse evvelden buna inanmazdı.” (EK-DT..A)., “Ömer Efendi serbest ve
herkesle temasta oldukça o adamı tutamayacağımızı ben size daha evvelden söyledim.” (HEA-VK)., “Mümtaz, genç kadının
güzel ve biçimli büstünü, beyaz bir rüyayı andıran yüzünü daha evvelden beğenmişti.” (AHT-H).
→ bil- [2], beğen-, bildir-, düşün-, gerek-, hazırlan-, inan-*, söyle-, tanı-. ║ hisset- [2],
terk et-, tanzim edil-, haber ver-.
evvelemirde:⌠4⌡/Öncelikle, ilk önce, her şeyden önce./ “Silaha ihtiyacı olan kimse
evvelemirde emniyet ettiği diğer birinden en iyi cins silahın hangisi olduğunu sormalıdır.” (HCY-TPH)., “Müdafaalarını
deruhte eylediğimiz zevatın heyeti hâkimeleri huzuruna şevki için kararname ve iddianamede isnat edilen mevaddın mahiyeti
kanuniyeleri bizi evvelemirde hukuku umumiye ile alakadar edecek bazı izahat vermeye mecbur ediyor.” (HCY-TPH).
→ öneril-, sor-. ║ mecbur et-, neticeye bağla-.
evveli:⌠1⌡/2. Eskiden./ “Ø”. ; //Önceden.// “Sonra, birden kendini toparlayıp: - Bu kadar genişmiş
mezhebin, niye evveli haber vermedin? dedi.” (HT-KSA).
→ haber ver-.
evvelleri:⌠7⌡/Önceleri./ “Bu bilgisizliğin evvelleri beni çok üzerdi.” (AHT-YG)., “Ne kadar güleceğiz,
haniya evvelleri nasıl gülerdik... “(HZU-AM)., “Namınız semtimize çok daha evvelleri geldi.” (TB-KA). “Bıldırda geldik,
ondan önceki yıl da... evvelleri Angara'ya giderdik.” (OK-AY).
→ gel-, git-, gül-, iste-, üz-. ║ hüküm sür-, iktifa edil-*.
211