Prof. Dr. Mehmet ÖZMEN - Çukurova Üniversitesi

önünde canlandır-, not et-, gözünün önüne gel-, gözünüzde canlan-, gözünüzün önüne getir-,
hatırına gel-, hesabımı al- {ödeşmek}, içindekileri çıkar- {anlatmak}, içinden geçir-, kafasına
yerleştir-, kafasında canlan-, karşısına dikil-, kaydedil-, öne çıkar- {belirginleş}, önüne
döktür- {anlaşılmak}, perdesini indir- {görünür kılmak}, (saçlarını) okşa-, tespit edil-, tetkik
et-, usdan geçir-, usa gel-, (yaprakları) çevril- {incelenmek}, yaralarını dağla-. ║ bulup ortaya
çıkar-, sayıp dök-. ║ saydı döktü.
⇒ bir bir anlatmak, bir bir söylemek.
bir boy:⌠10⌡/1. Bir kez./ “Belki kuvvet toplamak için koridorda bir boy daha dolaşacak, ilanları bir kere
daha okuyacaktı.” (RNG-YD). ; /2. Aynı boy./ “Zeytinyağlı dolma için biberleri hep bir boy seçiyorum. (NM-TÖ2).
/Bir süre./ “Tanrı bilirdi artık ovaya dirlik düzenin dönmesini... Bir boy giderdi bu hava...” (AS-YA).
1.⌠2⌡→ seç-, ilerle-.
2.⌠3⌡→ dolan-, dolaş-, yıka-.
/…/⌠4⌡→ git- [2], dolaş-, ıslan-.
bir boydan bir boya:⌠2⌡/Bir yerin bir ucundan öbür ucuna kadar, baştan başa./ “Bir
boydan bir boya uçar sayfada.” (NM-TÖ2)., “Denize bakıyordum, bir boydan bir boya, ufuk çizgisine dek.” (NM-TÖ2).
→ bak-, uç-.
bir çırpıda:⌠76⌡/Bir alışta, bir tutuşta./ “Ø”. ; //Bir defada, bir hamlede //“Eskiden
Selçuklu tarihi deyince Osman Turan, İbrahim Kafesoğlu, Mehmet Altay Köymen gibi, beş on uzman tarihçinin adlarını bir
çırpıda sayabilirdik.” (BA-YYY)., “âdeta kalemle çizilmiş gibi görünen ince bir profili vardı, bedeni de, ince narin ve uzun
görünüyordu, bir çırpıda farkettim bütün ayrıntılarını” (EI-NS)., “Bir çırpıda da içti bitirdi.” (YK-OD).,
/…/ ⌠-⌡→ Ø
/…/ ⌠76⌡→ anlat- [13], söyle- [5], de- [4], say- [3], başar- [2], oku- [2], temizle- [2],
açıkla-, anla-, anlatıl-, ayıkla- bitir-, boşalt-, çiziktir-, değiştir-, dokun-, doldur-, dök-, düşün-,
geç-, geçiştiril-, gör-, harca-, haykır-, iç-, kestir-, oku-, olgunlaş-, sırala-, sil-, somutlaş-,
tamamla-, tekrarla-, tırman-, toplan-, varıl-, ver- (çeşni), vur-, yaz-. ║ ulaşıl-, atla-, salıver-,
halledil-, fark et-, armağan et-, tebşir et-, kağıda düş-, resim düş-, ağzından çık-, karşılık ver-,
ortadan kalk-, planları suya düşür-, sonu çık-, yol al-. ║ kayıp git-, koparıp at-.
⇒ bir çırpıda anlatmak (söylemek).
bir daha**:⌠1177⌡/{1. İkinci kez., 2. Yine.}/ “Neresinden başlayacağında tereddüt etti, bir daha
okudu….” (HZU-MvS)., “Ertesi gün, birincisinden hiç de aşağı kalmayan yeni bir cenaze töreniyle Zübür Amca bir daha
gömüldü.” (AN-AZDE). “Ağabeyi bir daha seslendi:Dur dedim sana!Hasan'm sesi bir daha titredi:Saldırırsan vururum!
Vur! (NC-SY)., “ANA Ha bir seferde anlamıyor yazık. Bir daha söyleyeyim.” (TÖ-TO3)., “Aynı mevzu üzerinde bir daha
konuştuk.” (YKB-SEP)., “Odanın ortasında durarak bir daha sordu:Domuzluk etme, ağzımdan yemin çıktı.” (KT-Gİ).,
“Erkeklerin tahammülsüzlüğünü, vefasızlığını bu sözlerinizle bir daha ispat ettiniz.” (TDK-KO)., “Kedi miyavladı. Bir daha
120