ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK ...

Yaptığı işlerden biri de dönemin ideolojik ortamının ipuçlarını vermektedir. Bu görev
öğretmenlerin köylerde eğitim-öğretim dışında yerleştirmeye çalıştığı Cumhuriyet
ideolojisidir. Fikret Bey, köylülerin evlerine misafir giderek, onlara batı danslarını
göstermektedir:
181
“Öğretmenin bir görev yaptığını, Cumhuriyet’in; ‘köylüyü modernleştirme
programından bir bölüm’ü işlediğini çok sonra öğrenecektim” 369 .
Romanda yer alan öğretmenlerden biri de roman kahramanı olan Kâzım’dır.
Kâzım, okulunu bitirip, öğretmen olarak çalışmaya başladığı köylerde Güllüceli olduğu
için köylüler tarafından istenmeyen ve kovulan bir kişidir. Kâzım’ın Alevî kimliği onun
Güllüce dışında zorluklar yaşamasına neden olur.
Güllüceli Kâzım’da roman kişilerinden biri de müfettiştir. Müfettiş,
Kâzım’ların sınıfında derse girer ve Kâzım’ı aşağılar:
“Dersin ortasında dersliğe bir adam girdi. Kara giysili, deve dudaklı, ellerini
geriden yere değdirmek istercesine gövdesi arkaya eğik! ‘Müfettiş’ dedi öğretmen.
Müfettiş, sıraların aralarında gitti geldi bir süre. Birden durdu, açık duran kitaptan bir
parçayı göstererek ‘oku sen’ dedi birine. Yüzünü buruşturdu, ‘dur!’ dedi. Parmağını
kaldırdı, ‘sen!’ dedi kimseye bakmadan, beni gösterdi sonra. Yineledi, ‘sen!’ dedi.
Okudum. Bir kaşını kaldırdı, ‘dur!’ dedi, durdum.
Açıkladım.
‘Aferin’ dedi, ‘güzel okudun, bir de açıkla bakalım bize ne demek istiyor yazar?’
‘Güzel’ dedi, ‘sen nerelisin bakalım?’
‘Güllüceli’yim efendim.’
‘Şu Güllüce’den mi?’
Ne demek istediğini anlamıştım:
‘Evet efendim’ dedim.
‘Yani aşirettensin?’
Yüzüne bakmakla yetindim.
‘Yani Alevîsin?’ dedi bu kez de.
Yine yanıt vermedim. Yineledi:
‘Öyle değil mi, Güllüce Alevî değil mi?’ 370 .
Güllüceli Kâzım’da yer alan bu diyaloğun bir benzerine de Lidya Gözleri
Yaprak Yeşili adlı romanda rastlamaktayız. Mekân yine okuldur ve bu defa
369 Yusuf Ziya Bahadınlı, Güllüceli Kâzım, s.70.
370 Bahadınlı, Güllüceli Kâzım, s.109-110.