ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
3. MATERYAL ve METOD B. Gökhan BASTACIOĞLU<br />
3.2.7. Termal Etkiler<br />
Eritilen kaverna bölgesindeki tuz yatağının orijinal sıcaklığı çok önemlidir ve<br />
sığ kavernalarda yaklaşık 30°C’den başlayıp ve derinlere inildikçe 70°C’ye kadar<br />
çıkmaktadır. Tuz domlarında kaya tuzunun termal iletkenliği oldukça fazladır ve bu<br />
durum da kaya tuzunun aynı derinliklerde kendisini çevreleyen diğer sedimanter<br />
kayaçlardan daha sıcak olmasına neden olmaktadır (Kuntsman, Urbanczyk, 1997).<br />
Kavernanın eritilmesi süresince kavernaya enjekte edilen tatlı suyun sıcaklığı<br />
da doğal olarak kaya tuzunun sıcaklığına göre daha düşük kalarak, kuyu içerisinde ısı<br />
alışverişi gerçekleşmesine rağmen bu durum devam etmektedir. Isı alışverişi<br />
sonucunda dahi tatlı suyun sıcaklığı nispeten düşüktür. Tuzun çözünme prosesi ısı<br />
emen, bir başka deyişle endotermik bir olaydır. Kaverna içerisindeki tuzlu su ile onu<br />
çevreleyen tuz yatağı arasında da ısı alışverişi meydana gelmektedir. Sonuç olarak<br />
tuzlu su ısınır ve tuz yatağı soğur (Kuntsman, Urbanczyk, 1997).<br />
Kavernaya kışın enjekte edilen tatlı su ise sıcak aylara oranla düşük sıcaklık<br />
değerlerine sahiptir. Bunun sonucunda ise kavernayı çevreleyen tuz yatağı daha fazla<br />
soğumaya maruz kalmaktadır (Şekil 3.20, 2-3-4-5 eğrileri). Böylelikle üretilen tuzlu<br />
suyun sıcaklığı mevsimsel olarak çok az miktarda da olsa değişiklik gösterir (Şekil<br />
3.20, 1-2-3 eğrileri). Kaverna içerisinde meydana gelen farklı sıcaklıktaki tuzlu su<br />
bölgeleri ancak tuz yatağı tarafından ısıtıldığı taktirde veya kış şartlarında<br />
karışabilmektedir. Kavernanın üst kısmında ise yarı doygun ve düşük sıcaklıktaki<br />
tuzlu su, kavernanın daha alt kısımlarında yer alan daha sıcak ve doygun veya daha<br />
yüksek konsantrasyonlu tuzlu su ile karışmaktadır (Şekil 3.20, 4-5 eğrileri). Bu<br />
etkiler alınan sonar ölçümlerle birlikte sıcaklık logları sayesinde açığa<br />
çıkartılabilmektedir (Kuntsman, Urbanczyk, 1997).<br />
3.2.8. Çözünmeyen Madde İçeriği<br />
Kaya tuzu, yapısında belirli miktarlarda çözünmeyen maddeler<br />
barındırmaktadır. Bunların en sık görülenleri anhidrit kırıntıları, farklı kalınlıklarda<br />
anhidrit tabakaları, kil ve jipstir. En saf kaya tuzu tabakaları %1 ila %3 arasında<br />
84
Change language