ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...

3. MATERYAL ve METOD B. Gökhan BASTACIOĞLU
buradaki tuzlu su kavernaya enjekte edilen soğuk tatlı su ile karışmamaktadır, ancak
çevreleyen tuz katmanınca ısıtılmaktadır.
2) Üretim borusu ayakları arasında kalan yer çekimine bağlı ayrım bölgesi
sadece ters sirkülasyon esnasında oluşmaktadır. Tuz bu bölgede katmanlaşmaktadır:
Düşük konsantrasyon enjeksiyonun yapıldığı seviyede (su girişi), en yüksek
konsantrasyon ise üretim seviyesindedir (tuzlu su çıkışı). Enjekte edilen su direkt
olarak bu noktaya girmemekte, üst kısımda karışma bölgesi dediğimiz yerde tuzlu su
ile karışmaktadır. Tuzlu su tabakaları üretim seviyesine doğru itilir ve bu esnada
çıkış konsantrasyonuna doğru giderek doygunlaşma gözlenir. Bu bölgedeki
konsantrasyon değişkenlik gösterdikçe su giriş seviyesinde eritme hızlanmakta ve
üretim seviyesinde yavaşlamaktadır. Sonuç olarak da kaverna duvar açısı bu bölgede
azalmaktadır.
3) Su enjeksiyon seviyesinin üzerinde karışma bölgesi bulunmaktadır.
Enjekte edilen su yukarıya doğru hareket etmekte ve bu bölgeyi tuzlu su ile karışarak
doldurmaktadır. Karışma güçlü ve hızlı bir şekilde gerçekleşip bu bölgedeki kararlı
konsantrasyonu meydana getirmektedir. Tüm kavernanın en düşük konsantrasyonu
bu bölgede meydana gelmektedir. Kararlı karışımın gerçekleştiği sıcaklık
ölçümleriyle de teyit edilir ki bu bölgede ölçülen sıcaklık değerleri de kararlıdır ve
kavernanın en düşük sıcaklık değerine sahiptir (Şekil 3.20). Tuz katmanı homojen
yapıya sahipse kararlı konsantrasyon sayesinde bu bölgedeki kaverna duvarları da
kararlı şekilde eritilir ve eğim açıları değişmez (Şekil 3.19).
Kaverna içerisindeki hidrodinamik olay eritme prosesi açısından büyük
öneme sahiptir, küçük bir değişiklik konsantrasyon dağılımını etkilemektedir.
Kavernada hareket eden tuzlu su içerisinde iki önemli bileşen vardır. Birincisi
aşağıdaki faktörlerce meydana gelen akıntıdır (Kuntsman, Urbanczyk, 1997):
• Tatlı su enjeksiyonu ve tuzlu su üretimi
• Tuzun çözünmesine bağlı hacimsel büzülme
• Çözünmeyen maddelerin kaverna tabanına çökelmesi ve aynı anda tuzlu
suyun yukarıya doğru hafif hareket etmesi.
İkinci ve daha önemli etken ise gravitasyonel kuvvetlerin kaverna içerisindeki
hidrodinamik koşulları değiştirmesi, yönlendirmesidir. Konsantrasyon dağılımı her
82