ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
3. MATERYAL ve METOD B. Gökhan BASTACIOĞLU<br />
Eritme prosesinin tam tanımı, hareketli olan kaverna duvarı üzerindeki<br />
koşullara göre hazırlanmış birçok diferansiyel denklemle izah edilebilir. Ancak tuzun<br />
suda çözünmesi gibi sıradan bir olayın bu kadar karmaşık bir fiziksel-matematiksel<br />
yöntemle açıklanması oldukça zor olduğundan kullanılmamaktadır (Kuntsman,<br />
Mazur, 2000).<br />
3.2.6. Çözünen İçeriği ve Konsantrasyon Dağılımı<br />
Kaya tuzunun çözünmesi olayı oldukça kompleks bir yapıya sahiptir. Olayı<br />
ikiye ayıracak olursak (Kuntsman, Mazur,2000):<br />
• Tuzun (tuzlu suyun) kaya tuzunun kristal yapısından koparak su<br />
molekülleri içerisine iyonlar halinde çözünmesi<br />
• Kopan iyonların yayılma yoluyla çözelti içerisinde daha derinlere inmesi<br />
Tuzun kristal yapısı çözünme prosesiyle bozulmaktadır. Çözünme prosesi,<br />
elektrostatik çekim gücü sayesinde kristal içerisindeki iyonik bağlarla su<br />
moleküllerinin (su dipolleri) termal ve elektrostatik etkileşimi sonucu elektrolitik<br />
çözünme yoluyla gerçekleşmektedir. Tuzdan kopan iyonlar difüzyon yoluyla<br />
çözeltiye karışmaktadır. Difüzyon, çözünen maddenin iyonlarının çözelti içerisindeki<br />
termal moleküler (moleküler difüzyon) çalkalanmaları veya lokal akıntı ve girdap<br />
oluşumları (türbülanslı difüzyon) sonucu yayılmasıyla gerçekleşmektedir.<br />
Kaverna içerisinde tuzun yayılması süreci eritme için çok büyük öneme<br />
sahiptir. Sonuç olarak, tuzlu su konsantrasyonuna ait karakteristik dağılımı kaverna<br />
içerisinde meydana gelir ki bu da eritme debisini direkt olarak etkilemektedir.<br />
Eritme esnasında üretim borusunun indirildiği seviyelere göre kavernayı üç<br />
ayrı bölgeye ayırmak mümkündür (Kuntsman, Mazur, 2000):<br />
1) Alt üretim borusu ayağının hemen altında durgun bölge yer almaktadır.<br />
Tatlı su bu bölgeye girmemekte ve tuzlu su bu kısımda giderek doygunlaşmaktadır.<br />
Bu bölgedeki yüksek konsantrasyondan dolayı kaverna duvarlarındaki erime çok<br />
azdır veya hiç yoktur. Çözünmeyen maddelerin kaverna tabanına çökelmesi bu<br />
bölgedeki tuzlu suyun yukarıya doğru çok yavaş bir şekilde hareket etmesini<br />
sağlamaktadır. Kavernanın alt kısmı sıcaklığın en yüksek olduğu bölgedir, çünkü<br />
81
Change language