ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...

3. MATERYAL ve METOD B. Gökhan BASTACIOĞLU
3.2.4.6. Tuzlu Su İçin Endüstriyel Standartlar
Daha önce de aktarıldığı gibi kavernadan üretilen tuzlu su sodyum klorürün
yanında, başka çözünebilen tuzlar ve diğer kimyasal bileşikleri de içermektedir. Bu
kimyasal bileşiklerin bazıları tuzlu suyun daha sonra gireceği prosesler açısından
istenmemektedirler (örneğin soda fabrikalarında) ve eğer miktarları fazla ise tuzlu su
prosese girmeden önce ön işlemden geçmek zorundadırlar.
3.2.5. Eritme Prosesi
Çözelti madenciliği uzun yıllardır biliniyor olmasına rağmen, eritme prosesi
ile ilgili simülasyon programlarının yazılmasıyla birlikte eritme prosesi ve tuzlu su
özellikleriyle ilgili kesin matematiksel ve fiziksel verilere ihtiyaç duyulmaya
başlanmıştır (Kuntsman, Urbanczyk, 1997).
Eritme prosesi, içeriğinde çözünen ve çözünmeyen maddeler bulunan
heterojen yapıda ve katı haldeki bir kaya tuzunun yüzeyden çözündürülmesi olarak
özetlenebilmektedir. Çözünebilen kısım çözelti içerisine karışırken, çözünmeyenler
ise kayaç içerisinden ayrılarak bir kısmı kaverna tabanında çökelmekte, bir kısmı ise
çözelti içerisinde askıda kalmaktadır. Uygulanan eritme prosesi süresince meydana
gelen temel fiziksel şöyledir:
• Tuz mineralinin, kaya tuzundan kopup çözeltiye karışması (çözünmesi):
Çözünme süresince kaverna duvarı ilerler, bu ilerleme kaverna duvarının
eğimine ve tuzlu su konsantrasyonuna bağlıdır
• Tuzlu suyun kaverna duvarından kavernanın daha derin kısmına doğru
hareket etmesi: Bu olay kaverna içerisindeki akımla birlikte gerçekleşen
türbülansın sağladığı moleküler yayılma sonucu gerçekleşir
• Tatlı su enjeksiyonu ve tuzlu su üretimi sonucu (Kaverna içerisindeki
konveksiyon ve değişken konsantrasyon dağılımı ile ilgili türbülanstan
kaynaklanan tuzlu su üretimi) meydana gelen kaverna içerisindeki akım
• Çözünmeyen maddelerin yıkanması, koparak kaverna dibine çökelmesi
80