ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
3. MATERYAL ve METOD B. Gökhan BASTACIOĞLU<br />
ayrı tuz yataklarından elde edilen tuzlu suyun farklı fiziksel özelliklere sahip olması<br />
kaçınılmazdır. Tuzlu su konsantrasyonu ve eritme parametresi (eritilebilirlik oranı)<br />
üzerindeki etkinin belirlenebilmesi için, eritme prosesi öncesinde yapılan<br />
madencilik-jeolojik araştırma esnasında tuz yatağından alınan numuneler laboratuar<br />
ortamında incelenmelidir (Kuntsman, Slizowski, 1990).<br />
3.2.4.1. Sodyum Klorürün Su İçerisindeki Çözünürlüğü<br />
Tüm eritme prosesi süresince sodyum klorürün tatlı su içerisindeki<br />
çözünürlüğü en önemli eritme parametreleri arasında yer almaktadır. Tuzdan kopan<br />
moleküller su içerisine karışarak tuzlu suyu meydana getirmekte ve bu süreç eritme<br />
işlemi boyunca devam etmektedir. Ancak çözelti denge seviyesine geldikten sonra<br />
çözünme durmakta ve bu olaya da doygunluk adı verilmektedir. Tuzun suda<br />
çözünürlüğü veya doygunluk konsantrasyonu kavramları da kullanılmaktadır ve<br />
belirli koşullar altında birim hacimdeki suda çözünebilen maksimum tuz olarak da<br />
tanımlanmaktadırlar.<br />
Bir çözelti, söz konusu çözünürlükten daha az tuz içeriyorsa yarı doygun<br />
çözelti olarak adlandırılmaktadır. Farklı bir sıcaklık altında çözünürlüğün müsaade<br />
ettiği sınırın da üzerinde konsantrasyonun elde edildiği çözeltiler de mevcuttur; aşırı<br />
doygun çözelti olarak isimlendirilmektedir. Çözelti madenciliğinde belirli fiziksel<br />
(basınç, sıcaklık vs.) ve kimyasal şartlar altında doygunluk konsantrasyonu belli bir<br />
sınırın üzerine çıkamamaktadır, dolayısıyla daha fazla tuzun çözünmesi de mümkün<br />
değildir. Ancak sıcaklığın düşmesi gibi bir fiziksel değişiklik olması durumunda aşırı<br />
doygun çözelti oluşabilmekte ve ardından tuz kristallenmeleri gelişerek çökelme<br />
meydana gelebilmektedir.<br />
Sıcaklık ve basınçtaki artış çözünürlüğü olumlu yönde etkilemekte ve sodyum<br />
klorürün su içinde çözünme miktarını da artırmaktadır. Basınca bağlı çözünürlük,<br />
sıcaklıktan farklı olarak doğrusaldır; basınçtaki 10 5 Pa’lık (1 bar) artış, çözünürlüğü<br />
%7,5.10 -4 oranında arttırmaktadır. (Lorenz, Haas, Clynne, Potter, Schafer, 1981).<br />
71
Change language