ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
3. MATERYAL ve METOD B. Gökhan BASTACIOĞLU<br />
kavernaya basmakta ve bu esnada aynı basıncı kullanarak tamamen tavana kadar<br />
tuzlu su ile dolu olan kavernadan tuzlu suyun geri alınmasını sağlamaktadır.<br />
Kaverna tavanında meydana gelen eritme hızı, kaverna duvarlarında meydana<br />
gelen eritme hızına kıyasla daha fazladır. İdeal kaverna şeklini yakalamak ve bu<br />
bağlamda kaverna tavanını istenilen seviyede tutmak için sıvı ya da gaz fazındaki bir<br />
izolasyon maddesi ile tavanda izolasyon uygulanmaktadır. Bu tip eritme prosesine<br />
tavan izolasyonu ile kontrol edilen eritme adı verilmektedir.<br />
İzolasyonu sağlamak için sudan daha az özkütleye sahip gaz veya sıvı madde,<br />
kaverna tavanının hemen altına üretim muhafaza borusu ve dış üretim borusu<br />
arasındaki boşluktan enjekte edilir. Uygulamalarda kullanılan izolasyon maddeleri<br />
aşağıda verilmiştir (Kuntsman, Poborska, Urbanczyk, 2007):<br />
• Fuel oil<br />
• Mazot, ham petrol, petrol veya sıvı propan-bütan (kavernanın bu maddeler<br />
için depo olarak kullanılacağı durumlarda)<br />
• Sıkıştırılmış hava<br />
• Sıkıştırılmış azot<br />
Avrupa’da en yaygın kullanılan izolasyon sıvısı fuel oildir. Kısmen daha<br />
düşük fiyata sahip olması, düşük sıkıştırılabilirlik ve tamamına yakın bir kısmının<br />
tuzlu su ile birlikte tekrar yeryüzüne alınabiliyor olması fuel oilin avantajları arasında<br />
yer almaktadır. Dezavantajı ise bir kısmının kaverna duvarlarında kalmasıdır ki bu<br />
nedenle bazı sıvı hidrokarbonların depolanması için geliştirilen kavernalarda fuel oil<br />
yerine gaz kullanılmaktadır (Kuntsman, Poborska, Urbanczyk, 2007).<br />
Havanın, boruların paslanmasında neden olabilecek kadar güçlü bir korezyon<br />
etkisi olmasından dolayı izolasyon maddesi olarak kullanıldığı durumlar daha<br />
kısıtlıdır. Böyle durumlarda daha çok azot kullanılmaktadır. Azot çok daha pahallı ve<br />
gerek taşınma gerekse depolanması konularındaki zorluklara rağmen çevresel<br />
nedenlerden dolayı giderek daha fazla tercih edilmektedir.<br />
Tavan izolasyonu kullanılarak eritme yapılmasında çözücü ve tuzlu su, askıda<br />
bulunan ve dikey tek eksenli iki takım üretim borusu dizisi (iç ve dış üretim boruları)<br />
içerisinden kavernaya giriş çıkış yaparlar. Ham su iç üretim borusu içerisinden<br />
kuyuya basılırken, tuzlu su iç ve dış üretim borusu arasındaki boşluktan geri<br />
61
Change language