ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...

3. MATERYAL ve METOD B. Gökhan BASTACIOĞLU
Böylesine geniş bir çeşitlilik yelpazesi ile tüm kavernaların tek bir uygun
teknolojide geliştirilmesi oldukça zordur. Bölgesel şartlara göre bir dizi teknolojik
çözüm geliştirilmiştir. Daha da ötesi, bazı durumlarda istenilen ideal kaverna şeklini
meydana getirmek için eritme prosesi uygulanırken aşama aşama teknolojiyi
değiştirmek gerekmektedir. Pratikte bir kavernanın eritme başlangıcından sonuna
kadar aynı yöntemle geliştirilmesi çok nadirdir (Mogilno, 1998).
3.2.3.2. Eritilen Boşluğun Şekli
Dünyada uygulanan tuz eritme teknolojileri arasında farklı kaverna
çeşitlerinin meydana gelmesini sağlayan parametre tuz yatağının kalınlığıdır
(Kuntsman ve Urbanczyk, 1995):
• Tuz domlarında ya da kalın tuz tabakalarında (standart durum) tek ve dik
kavernalar eritilmektedir,
• Daha ince tuz tabakalarında (standart dışı durum) kavernalar gruplar
halinde eritilirler; birleşik kavernalar veya yatay kavernalar şeklinde
eritilmektedir.
Birinci durumda eğer tuz yatağı yeterince kalınsa kaverna yüksekliğini
sınırlayan bir durum söz konusu değildir. Kaverna içerisindeki eritme yüzeyi,
kesintisiz doygun tuzlu su üretimini olanak sağlayacak kadar geniştir.
Tuzlu su üretimi ve kavernanın gelişimi bu şekilde bir kavernada ve tek bir
kuyu aracılığı ile (en sık görülen uygulama) yapılırsa, üretim şekli tek kavernalı
eritme sistemi veya dikey kavernalı eritme sistemi olarak adlandırılır (Şekil 3.11,
3.12).
Yukarıda belirtilen ikinci duruma uyan ince tabakalı tuz yataklarında ise
yalnızca söz konusu bölgede daha iyi tuz yataklarının bulunmaması ve tuzlu su
ihtiyacının devam etmesi durumunda üretim yapılmaktadır.
Tuz kalınlığının sınırlı olması, kavernalardaki temas yüzeyini de
azaltmaktadır. Sonuç olarak ihtiyaç duyulan tuzlu su miktarı tek bir dikey kuyudan
elde edilememektedir (Şekil 3.13).
55