ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
3. MATERYAL ve METOD B. Gökhan BASTACIOĞLU<br />
3.2.1.1.(3). Tuz Katmanının İç Yapısı<br />
Tuz yatağı içerisinde en uygun kaverna konumlandırılması jeolojik olarak saf<br />
ve kalın tuz yataklarında olduğu gibi kesintisiz ve yatay yataklarda da<br />
gerçekleştirilmektedir. Bu tip yataklardaki litolojik değişkenlik (dolayısıyla kaya<br />
tuzu özelliklerinin değişkenliği) genellikle dikey doğrultuda gelişir. Açılan dikey<br />
kuyularda yapılan jeolojik ölçümlerle belirlenen litoloji taban-tavan doğrultusunda<br />
kaverna gelişimini belirleyici rol oynar. Eritme prosesinin dizaynı ve kavernanın<br />
daha sonraki üretimi yine litolojiye bağlıdır. Tuz yataklarındaki litolojik değişkenlik<br />
ise dikeyden farklı doğrultularda da görülebilmektedir. Bu duruma daha çok tuz<br />
domlarında rastlanmaktadır. Tuz domlarında, dikey profilde gözlenen litolojik<br />
değişkenlik, tabakaların sarp hatta 90°’lik açılara varan diklikteki eğimlerine bağlı<br />
olarak yatay profildeki değişkenliğe göre fark edilir derecede azdır. Açılan kuyu<br />
yalnızca birkaç tabaka keser ve eksenden sadece birkaç metre ilerdeki tabakalar<br />
(kaverna gelişirken çapın kapsamına girecek kadar yakın) fark edilmemektedir ki bu<br />
durum eritme teknolojisi açısından son derece risklidir. Bu tip tuz yataklarında<br />
kavernaya istenilen şekil ve boyutların verilmesi çok daha zordur.<br />
Çözünmeyen kayaçların tuz yataklarındaki dağılımı da kaverna eritme prosesi<br />
açısından önemli bir etkiye sahiptir. Bazı teknik çalışmalar tuz kütlesi içindeki<br />
çözünmeyen tabakaların parça parça döküldüğünü ortaya koymuştur. Çözünmeyen<br />
tabakaların kalınlık ve eğim açıları gibi parametrelerinin böyle bir gelişmede<br />
belirleyici etken olduğu görülmüştür. Uygulamada, çözünmeyen bir tabakanın 15<br />
cm’den daha ince ve 45°’den daha az eğime sahip olması durumunda eritme<br />
prosesine mani bir durum söz konusu olmamaktadır. Daha kalın tabakaların<br />
varlığında ise eritme prosesinin bölgesel olarak durduğu, tavanın kontrolsüz geliştiği<br />
ve kaverna duvarında hasar meydana geldiğine rastlanmıştır (Slizowski, 1983).<br />
3.2.1.1.(4). Tuzların Eritilebilirliği (Çözünürlüğü)<br />
Tuz yataklarındaki tuz kayaçlarının çözünürlükleri fizikokimyasal<br />
özelliklerine ve petrografik karakteristiklerine göre farklılıklar göstermektedir.<br />
38