tc çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü eğitim bilimleri ...

sahip olmak demektir. Karşımızdaki kişiye sempati duyuyorsak,onunla birlikte acı
çekeriz ya da seviniriz. Empati kurduğumuzda ise karşımızdakinin duygu ve
düşüncelerini anlamak esastır.
Pedagoglar ve psikologlar, empatinin çocuğun sosyalleşme aşamalarının gerekli
zeminlerden biri olduğunu belirlemektedir. Empati, diğer pek çok öğe ile birlikte,
çocuğun toplumsallaşmasında rol oynayan becerilerden biridir ve bu süreç çocukta
görece özerk ve bağımsız bir benlik ve kişilik gelişimine yardımcı olabilir. Bu anlamda
Topses (2001; Akt. Kabapınar, 2004) , toplumsal olmanın temel ölçütleri olarak, bireyin
davranışlarında gerçekleştirilebilecek olan işbirliği, dayanışma, paylaşma, sevgi,
empatik iletişim kurma gibi özellikleri saymaktadır. Burada sayılan özelliklerin büyük
bir bölümü de empati duygusu ile aynı payda altında bulunmakta ya da birbirlerini
etkilemektedir. Nitekim yapılan araştırmalar, başkasının perspektifinden durumu,
davranışı, duyguyu ve düşünceyi görebilmenin ben merkezcilikte azalmaya yardımcı
olduğunu, çocuğun başkasının acısını ve sıkıntısını fark edebildiğini, daha iyi
yorumladığını, hissettiğini ve bu duruma karşılık verdiğini ortaya koymuştur.
Dolayısıyla empatinin oluşum basamaklarını, durumu fark etme, duygu ve düşünce
boyutunda algılama ve benimseme ile duruma uyan bir karşılık verme olarak
sıralayabiliriz.
2.2.2. Empati Basamakları
Üstün Dökmen’in ortaya koyduğu aşamalı empati sınıflandırmasına göre üç
temel empati basamağı vardır. Bu basamaklar sırasıyla aşağıdaki gibidir (1988:
Dökmen, 2005,151-153);
1- Onlar basamağı: Bu basamakta tepki veren bir kişi, karşıdaki kişinin kendisine
anlattığı sorun üzerinde düşünmez, sorun sahibinin duygu ve düşüncelerine dikkat
etmez. Bu soruna ilişkin olarak kendi duygu ve düşüncelerinden söz etmez. Sorunu
dinleyen kişi sorun sahibine öyle bir geribildirim verir ki, bu geribildirim o ortamda
bulunmayan üçüncü şahısların (toplumun) görüşlerini dile getirmektedir. Bu basamakta
tepki veren kişi bir takım genellemeler yapar, atasözleri kullanır. Örneğin parasını israf
ettiği için yakınan bir kişiye ‘ayağını yorganına göre uzat’ der. Bu sözlerde iki tarafın
17