tc çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü eğitim bilimleri ...

BÖLÜM II
KURAMSAL AÇIKLAMALAR VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR
Bu bölümde eleştirel düşünme ve empati ile ilgili kuramsal açıklamalar ve ilgili
araştırmalara yer verilmiştir.
2.1. Eleştirel Düşünme ile İlgili Kuramsal Açıklamalar
Eleştirel düşünme, demokratik toplumlarda eğitimin en önemli amaçlarından
biridir. Toplum yaşamının her alanındaki hızlı değişim, bireylerin bu yaşama etkin
biçimde katılabilmeleri için eleştirel düşünebilmelerini zorunlu kılmaktadır. Gittikçe
karmaşıklaşan yaşamda, sorunların çözümü ve kararların alınmasına kaynaklık eden
bilgiler hızla değişerek çoğalmaktadır. Tüm insanlar kendi doğaları gereği düşünürler.
Ancak etkili düşünme becerileri ve alışkanlıkları kazandırılmamışsa, insanlar genelde
önyargılı, eksik, yanlış ve amaca dönük olmayan bilgilere dayalı olarak düşünürler.
Demokratik toplum, karşılaştığı bilgileri sorgulayarak anlamaya çalışan, başkalarının
etkisi altında kalmadan özgürce ve bağımsız olarak kararlar verebilen ve olaylara farklı
açılardan bakabilen özerk bireylere gereksinim duyar (Doğanay ve Ünal, 2006, 209).
Eleştirel kelimesi, elemek kelimesinden türemiştir. Eleştirel düşünme, belirli bir
konuda mevcut farklı düşünceleri değişik eleklerden geçirerek etkili olan ve
olmayanları birbirinden ayırır. Eleştirel düşünmeyi kullanmazsak, aynı konuda yararlı
yararsız, etkili etkisiz, ilgili ilgisiz birçok düşünce birbirine girer ve kafamızı karıştırır,
verimli bir çözüme ya da karara ulaşmamızı önler (Cüceloğlu, 2003).
Eleştirel düşünmenin tanımları, içerdiği boyutlar ve kapsamı açısından
farklılaşmaktadır.
Change eleştirel düşünmeyi “gerçekleri analiz etme, düşünceleri üretip
düzenleme, düşünceleri savunma, karşılaştırma yapma, çıkarımlar yapma, savları
değerlendirme ve sorun çözme becerilerinin bir bütünü” olarak betimlemiştir (Akt.
Doğanay ve Ünal, 2006).
11