YÜKSEK LİSANS TEZİ - Çukurova Üniversitesi

ilgi edinmek ve asgari geçim için gerekli kaynaklara erişmek (Tuna ve Yumuşak,
2002, s.456).
Son yıllarda yapılan pek çok teorik ve pratik çalışmanın da gösterdiği gibi
ekonomik kalkınma ve insani kalkınma arasındaki ilişkiler iki taraflı olabilmektedir.
Yüksek insani kalkınma düzeyi yaratacağı dışsallıklarla yatırımların verimliliğini
etkilerken, diğer yandan ekonomik büyüme ile sağlanacak gelir artışı insani kalkınma
seviyesinin değişmesine yol açabilmektedir. Diğer bir deyişle, yüksek insani kalkınma
düzeyine ulaşmış ülkelerin ekonomik büyüme hızları yüksek olacak ve bu büyümeden
elde edilecek gelir artışı sağlık, eğitim vb. harcamalar için kullanılarak insani kalkınma
düzeyinin daha üst noktalara taşınmasını sağlayacaktır. Buna karşılık insani kalkınma
düzeyi düşük ülkelerde yatırımların verimliliği ve ekonomik büyüme hızı daha az
olacak ve elde edilecek gelir düzeyinin de düşük olması nedeniyle insani kalkınma için
yeteri kadar kaynak aktarılamayacaktır. Böyle bir ortamda, ekonomik büyüme sürecinde
insani kalkınmaya ilişkin olarak kopukluklar ortaya çıkacak ve çoklu denge söz konusu
olacaktır (Yılmazer ve Güloğlu, 2003).
Beşeri sermaye ile iktisadi kalkınma arasındaki ilişkilerin teorik düzeyde
tartışılmaya başlandığı yıllarda Birleşmiş Milletler Kalkınma Teşkilatı (UNDP),
ülkelerin gelişmişlik düzeylerini ölçmek için beşeri kalkınma endeksi (Human
Development Indeks-HDI) adı altında çalışmalar yapmaya başlamıştır. Bu çalışmalarda
iktisadi gelişmişlik sadece büyüme hızı ile değil refah seviyesini ve kalkınmışlığı
gösteren diğer göstergelerle birlikte ele alınmaktadır (Tuna veYumuşak, 2002,s.457).
sunmaktadır:
Bu endeksin gösterimiyle ilgili olarak aşağıdaki tablo ayrıntılı bir bilgi
41