YÜKSEK LİSANS TEZİ - Çukurova Üniversitesi

Tabi ki kalkınmanın içeriği bu kadar dar kapsamlı değildir. Yukarıda belirtilen
içeriğinin yanında kalkınma, bir toplumun üyelerinin sahip oldukları araçlarla
varlıklarını devam ettirecek bir güce dönüştüren sosyal ve zihinsel ilerlemelerini,
geleceğe açık olmayı, temel ihtiyaçların karşılanmasını, önemli derecede bağımsızlığı,
kendine güveni, yaratıcılığı ve kültürel bir kimliği bünyesinde barındırmalıdır. Bu
anlamdaki kalkınma kavramının kökleri sermaye ve teknolojinin kalkınma için
gerekliliği açısından, bir yönüyle ekonomik alanın içindedir. Fakat diğer bir yönüyle bu
alanın dışında; eğitimde, örgütlenmede, disiplinde ve bunların ötesinde siyasal
bağımsızlıkta ve ulusal bir kendine güvenme bilincinde yatmaktadır (Yavilioğlu, 2002b,
s.111).
İktisadi literatürde her zaman için iktisadi kalkınma, iktisadi gelişme ve büyüme
kavramları için kavram karmaşaları meydana gelmiş ve çoğu zaman bu kavramlar
birbirlerinin yerlerine ikame edecek şekilde kullanılmışlardır. İktisadi kalkınma ve
iktisadi büyüme arasında ilişki olduğu bu tanımlamalardan da çıkarılacağı gibi
doğrudur. Ama bu iki kavram, birbirlerinin yerlerine kullanılmalarını sağlayacak kadar
da güçlü bir benzerlik göstermemektedir.
İktisadi büyüme daha çok kalitatif değişmelerin dikkate alındığı, kalkınma ise
daha çok kantitatif yaklaşımla birlikte kalitatif yaklaşımın dikkate alındığı kavramlardır.
Bu belirtilen özellikten de görüldüğü gibi kalkınma her ne kadar iktisadi büyümeyi
içerse de var olanın yalnızca sayısal olarak büyümesi anlamına gelmemekte, olumlu
anlamda yeni bir yapının kurulmasını da öngörmektedir.
Bu kadar geniş bir tanımlaması olan kalkınmayı tetikleyen, hızlandıran bir takım
faktörlerin olması da kaçınılmazdır. Bunların başında teknoloji, doğal kaynakların
zenginliği ve beşeri kaynaklar gelmektedir. Tabi ki bu faktörlerin sayısal olarak çokluğu
tek başına yeterli olmamakla birlikte, niteliksel olarak da farklılıklar taşımaları,
kalkınmanın itici gücü haline gelmelerine neden olmuştur.
Bilgi toplumuna geçiş sürecinde ise iktisadi kalkınmanın temelini bu saydığımız
üç faktörden biri olan beşeri kaynaklar ve beşeri kalkınma oluşturmaktadır. Beşeri
kalkınma insanların seçeneklerini arttırma süreci olarak tanımlanmakta ve sonsuz
tercihler yerine bunlardan sadece üçü üzerinde durmaktadır: Uzun sağlıklı bir ömür,
40