YÜKSEK LİSANS TEZİ - Çukurova Üniversitesi

hayatlarına mal olacak olsa dahi feda edilir, çünkü bir top kamu kaynaklarından
yapılacak harcamalarla satın alınır, buna karşılık insanlar sadece bir kararname ile
askere alınabilirler” (Schultz, 1971, s. 27).
Bu dönemin diğer önemli isimlerinden biri olan Irwing Fisher, oldukça soyut
olan sermaye teorisinde, sermayenin beşeri unsurunu incelemiştir ve beşeri sermayeyi
geniş bir anlamda tanımlamasına rağmen sermaye kavramının insanlara uygulanmasının
uygun olmadığı fikir akımını benimsemiştir (Schultz, 1971, s. 27).
1.1.4.2. Marxist Büyüme Teorisinde Beşeri Sermaye
Schumpeter öncesi döneme baktığımızda önde gelen iktisatçılar arasında
teknolojik değişime özel önem veren biri olarak Marx’ ı görürüz. Marx’ ı daha çok
ilgilendiren konu, teknolojik değişimin büyümeye etkisi değil, artı değeri yaratan ve
çoğaltan koşullardır (Marx, 1986, ss.165-524).
Bu ise Marksist yazında üretken olan ve üretken olmayan emeğin nasıl ayırt
edileceği konusunu gündeme getirmiştir. Marx’ da üretken emeğin statüsü biraz
farklıdır. Marx’ ın tanımı, kapitalist üretimin yalnızca bir emek süreci olmayıp aynı
zamanda bir artı-değer üretimi olmasıyla ilişkilidir. Kapitalist toplumda üretken emek
artık-değer yaratan emektir. Fikir basit ancak içerimleri geniştir (Başkaya, 2005, s.690).
Ayrıca Marx’ a göre sabit sermaye olarak adlandırılan makinalar, aletler, araçlar,
gereçler, binalar üretken emeğin verimliliğinin artmasını sağlamaktadır, ancak sabit
sermayenin varlığı tek başına bir şey ifade etmemektedir.
Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz: Smith, Ricardo, Marx gibi klasik iktisatçılar
“içsel” teknolojik yeniliklerin ve nitelikli emeğin büyüme süreci ile çok yakından ilişkili
olduğunu bildikleri halde, farklı konular üzerine yoğunlaştıklarından genellikle
analizlerinde bu konuları ihmal etmişlerdir.
22