YÜKSEK LİSANS TEZİ - Çukurova Üniversitesi

sağlık düzeyinin gelişimi de ekonomik gelişimi hızlandırmaktadır (Mazgit,2002, s.
405).
Bu göstergeyi çalışmalarında kullananlar arasında Taban (2004), Kalemli-
Ryder-Weil (2000), Bloom-Canning-Sevilla (2004) ve Grossman (1999)’i gösterebiliriz.
Taban ‘ın hazırladığı bildiride Türkiye’de sağlık ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki,
1980-2000 dönemine ait yıllık veriler kullanılarak nedensellik testi ile incelenmiştir.
Sağlık göstergeleri olarak toplam sağlık harcamaları ile doğuşta yaşam beklentisi
verilerinin kullanıldığı çalışmada, doğuşta yaşam beklentisi ile ekonomik büyüme
arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisi görülürken, sağlık harcamaları ile ekonomik
büyüme arasında ise herhangi bir nedensellik ilişkisine rastlanmamıştır. Toplam sağlık
harcamaları ile ekonomik büyüme arasında herhangi bir nedenselliğe rastlanılmaması,
bu alana yapılan harcamaların yetersiz ve verimsiz olduğunu göstermektedir.
Dolayısıyla bu harcamaların daha etkin ve verimli alanlarda kullanılması için bu konuda
acil reformlara gereksinim bulunduğu gözden kaçırılmamalıdır (Taban, 2004).
Kalemli-Ryder-Weil‘ e göre ise, toplumların sağlık durumlarının gelişmiş
olmasının önemli bir sonucu, ortalama hayatın uzunluğudur. Buna göre azgelişmiş
toplumlardaki ortalama ömür gelişmiş toplumlara kıyasla daha kısadır. Sözkonusu bu
olgu beşeri sermaye stokunu önemli ölçüde etkilemektedir. Bu etkileşimin önemli bir
göstergesi, ortalama ömrün uzamasıyla, insanların çalışma sürelerinde ortaya çıkan
ilave süredir. Çünkü ömür uzadıkça insanların aktif olarak üretimde bulunma imkanları
da artmaktadır. Böyle bir olayın beşeri sermaye stokuna etkisi şu manada ortaya
çıkmaktadır: Aktif olarak çalışan her bir insanın beşeri sermaye bağlamında belli bir
yatırıma tabi olduğu kabul edilirse, bu yatırımdan yararlanma süresinin uzaması
yatırımın verimliliğini arttıracaktır. Bu da ömrün uzamasına bağlı olarak çalışma
döneminin uzamasıyla gerçekleştirilecektir (Kalemli-Ryder-Weil, 2000).
Grossman ise ilk defa sağlık sermayesinin tek iktisadi sermaye biçimi olduğunu
iddia etmiştir. Çünkü ona göre sağlık sermayesi ve beşeri sermaye birbirinden farklı
özellikler taşıyan iki ayrı değerdir. Bu farklılığın en önemli yanı ise, beşeri sermayenin
sadece kişilerin piyasalardaki üretkenliğini etkilemesi iken, sağlık sermayesinin kişinin
mal ve para edinme zamanının miktarını da belirlemesidir (Grossman, 1999).
9