YÜKSEK LİSANS TEZİ - Çukurova Üniversitesi

Neill ve Wolff-Gittleman gelmektedir. Mankiw-Romer-Weil çalışmalarında beşeri
sermaye ölçüsü olarak orta öğretime kayıt yaptırmış 15-19 yaş arası nüfusun aktif
nüfusa oranını kullanırken (Mankiw, Romer and Weil, 1992), Ağır-Kar ise eğitim ve
sağlık harcamalarının GSMH içindeki yerini kullanmışlardır (Ağır ve Kar, 2003). O’
Neill ise okullaşma kayıtlarını kullanarak yaptığı eğitim-büyüme ilişkisini inceleyen
yatay-kesit çalışmasında az gelişmiş ülkelerin, sayısal manada okullaşma ve eğitim
alanında, diğer gelişmiş devletlerle olan açığını son zamanlarda giderek kapattığını
tespit etmiştir. Ancak söz konusu ülkelerin hala eğitimden elde ettikleri faydalar
(bilinçli, düşük suç oranı ve siyasi istikrara sahip toplum vb.) açısından gelişmiş
ülkelerin çok gerisinde olduğu gerçeğini de vurgulamıştır (O’Neill,1995). Wolff ve
Gittleman ise hem okula kayıt yaptırma (enrollment) hem de okula gitme (attainment)
temelinde, ilkokul, ortaokul ve üniversite olmak üzere üç eğitim seviyesinin yakınsama
sürecindeki göreceli rollerini veya etkilerini açıklamaya çalışmışlardır (Wollf ve
Gittlman, 1993).
Bu yazarlardan farklı olarak Tuna ve Yumuşak ise beşeri sermayeyi kalkınma
indeksiyle ölçmüşlerdir (Tuna ve Yumuşak, 2002). Beşeri Kalkınma İndeksi uzun ve
sağlıklı bir yaşam, bilgi ve eğitim ile ekonomik olanaklar olmak üzere üç boyuttan
oluşmaktadır. Beşeri Kalkınma İndeksinin birinci boyutu olan uzun ve sağlıklı yaşam,
ortalama yaşam beklentisi ile ölçülmektedir. Bireylerin sağlık ve beslenmeyle ilgili
hizmetler konusunda iyi durumda oldukları ülkelerde, ortalama yaşam süresi diğer
ülkelere göre yüksek olmaktadır. Beşeri Kalkınma İndeksinin ikinci boyutunu oluşturan
bilgi ve eğitim ise okur- yazarlık oranı ve okullaşma oranı ile ölçülmektedir. İyi bir
yaşam sürdürebilmek için gerekli kaynaklara sahip olabilmek, beşeri kalkınmanın
üçüncü boyutunu oluşturmaktadır. Bu boyut beşeri kalkınma indeksinde ortalama gelir
ile ölçülmektedir (Dura, Atik ve Türker, 2004, ss.14-15).
Beşeri sermaye ile ilgili çalışmaların asıl kaynağını eğitim oluşturmakla birlikte,
toplumun sağlık düzeyi de beşeri sermayeyi besleyen ve gelişmesine önemli katkıda
bulunan diğer bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir toplumun sağlık düzeyi ile
ekonomik gelişmişliği arasında yakın ve karşılıklı bir nedensellik ilişkisi bulunmaktadır.
Ekonomik gelişmesini belli bir düzeye getirebilmiş toplumlarda sağlık için ayrılan
kaynaklar arttığı gibi, bireylerin sağlık bilinci de yükselmektedir. Bununla birlikte
8