YÜKSEK LİSANS TEZİ - Çukurova Üniversitesi

iktisatçılardan günümüze kadar birçok iktisatçı (Schultz, 1971 ve 1973; Becker,1974,
1976, 1985, 1986 ve 1990; Psacharopoulos,1995 ve 2002; Barro, 1993, 1994, 1998 ve
2001; Chiswick, 1962) tarafından incelenmiş ve kullanıldığı alana göre çeşitli şekillerde
ele alınmıştır (Yu, 2001, ss.1-28).Bu bağlamda da beşeri sermayeye ilişkin pek çok
tanımlama yapılmıştır.
Bu tanımlamalardan Jim Saxton’ a ait olan tanımlamada beşeri sermaye, bireylerin
işgücü piyasasındaki değerlerini arttırmak için kazandıkları beceri ve bilgi olarak
tanımlanmıştır (Saxton, 2000, s.30).Bartola tarafından yapılan tanımlamaya göre ise
beşeri sermaye, bireyin gelir üretebilme yeteneğinin bir değerlendirmesidir (Bartolo,
1999, s.56). Yumuşak ve Bilen’in OECD’ den alıntı yaparak aktardığı tanımda ise,
beşeri sermaye kavramı, iktisadi faaliyetlerle ilgili olarak bireylerde oluşan bilgi, beceri
ve diğer nitelikleri kapsamaktadır. Bu tanım geniş anlamda ele alındığında ise insanın
üretken olarak ortaya koyabileceği tüm nitelikleri içermektedir (Yumuşak ve Bilen,
2000, s.85). Bu çerçevede beşeri sermaye bir yandan bireylerin sahip olduğu bilgiyi
temsil ederken, diğer yandan bireylerin diğer bireylerden öğrenme ve değişen koşullara
uyum yeteneğinin bir göstergesi olmaktadır (Saygılı ve Cihan, 2006, s.19).
Burada belirtilen tanımlamalardan başka, literatürde beşeri sermayeye ilişkin pek
çok tanımlama yapılmasına rağmen genel olarak kabul edilmiş bir tanımlama mevcut
değildir. Ama genel bir ifadeyle beşeri sermayenin ekonomide ve ekonomik büyümede
rol oynayan temel faktörlerden biri olduğunu söyleyebiliriz.
Özellikle 1960 ‘lardan bu yana beşeri sermayenin iktisadi büyümedeki yeri,
teknolojik gelişmelerle beraber ekonomi literatüründe önemli ölçüde yer almış ve beşeri
sermaye yatırımlarının kişisel ve toplumsal gelişmeye etkisi inceleme konusu
yapılmıştır (Colombo ve Grilli, 2005; Ortigueira, 2003; Asteriou ve Agiomirgianakis,
2001; Wolff, 2000; Kalemli-Özcan, Ryder ve Weil, 2000; Wong ve Yip, 1999; Oketch,
2002; Temple, 1999; Romer, 1989b). Son dönemlerde de beşeri sermayenin ekonomik
büyümedeki öneminin artmasında, ekonomik büyümedeki (mal ve hizmet
çıktılarındaki) artışı analiz etmek için yapılan çalışmaların sayısının artmasının büyük
bir etkisi olmuştur. Genellikle araştırmacılar çıktının büyüme tahminlerinde, modeldeki
geleneksel girdiler (fiziki sermaye, işgücü) tarafından açıklanamayan büyük bir artıkla
(residual) karşılaşmaktadırlar. Şöyle ki çıktıdaki değişim (bağımlı değişken) yalnızca
5