HEHeHeİlB - TMMOB Makina Mühendisleri Odası Arşivi - Makina ...
HEHeHeİlB - TMMOB Makina Mühendisleri Odası Arşivi - Makina ...
HEHeHeİlB - TMMOB Makina Mühendisleri Odası Arşivi - Makina ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Çelik malzemeler;<br />
makina<br />
mühendisliği<br />
yönünden<br />
Türkiye'deki durum<br />
Doç. Dr. Mehmet YÜKSEL<br />
KÜ <strong>Makina</strong> Mühendisliği Bölümü<br />
TRABZON<br />
Çelikler, bütün mühendislerin en çok kullandığı<br />
malzemeler arasındadır. Türkiye'deki çelik tüketimi,<br />
kişi başına 70kg/yıl ile az gelişmiş ülkeler seviyesindedir.<br />
Yurdumuzda bilinçli bir çelik piyasası oluşmadığı gibi<br />
bazı çelik üretim tesislerimizden de üretilen çelik<br />
kaliteleri hakkında bilgi toplamak zor olmaktadır.<br />
Çelikler ilgili Türk standartları üreticinin ve tüketicinin<br />
rağbetini bulamamıştır. Buna neden olarak,<br />
standartlarımızda rastlanan eksiklikler ve itinasızlıklar<br />
görülmektedir. Çelik standartları revizyona muhtaç<br />
durumdadır, üniversite ve yüksek okullarımızda<br />
malzeme bilgisi eğitimi koordine edilmeli, tanım ve<br />
işaret farklılıkları kaldırılmalıdır. Çelik üreticisinin,<br />
tüketicisinin ve eğiticisinin mutabık kaldığı<br />
standardizasyona gidilme zorunluğu ve gereksinmesi<br />
vardır. Kamu ve özel çelik üreticilerinin birleşerek<br />
kuracakları ve finanse edecekleri bir çelik enstitüsünün,<br />
araştırma, yayın ve danışmanlık yönünden sonsuz<br />
yararları olabilir.<br />
Steel is the commonly used material by the engineers.<br />
Turkey uıith 70 kg/year per capita belongs to the<br />
less developed countries Aside from the lack of a<br />
concious steel market in Turkey, it is difficult to<br />
gather Information about the steel product quality<br />
in some of the establishments producing steel. Turkish<br />
Standars on steel haven't received the attention of<br />
both the producers and the consumers . As a reason<br />
of this inadequacies and inaccuracies in standards<br />
are forwarded. Standards on steel are needing revisions.<br />
The education of materialsscience must be coordinated<br />
in universities and in higher schools and discrepencies<br />
in definitions and lettering must be eliminated. There<br />
is a must and need of standardisation in ıvhich steel<br />
producer, consumer and educator ali agree. A steel<br />
institute uıhich is fovnded and financed by public<br />
and private sector steel producers in union may offer<br />
endless benefits in research, publications and<br />
consultancy services.<br />
MÜHENDİS VE MAKİNA DERGİSİ CİLT :27 SAYI: 318 TEMMUZ 1986<br />
GİRİŞ<br />
<strong>Makina</strong> Mühendisinin kullandığı malzemelerin % 90'<br />
dan fazlasını metal malzemeler teşkil eder. Eğer taş ve<br />
beton hariç tutulursa, bu kural, bütün mühendislik dalları<br />
için geçerlidir.<br />
Metal malzemeleri, "demir" ve "demir olmayan metaller"<br />
diye ikiye ayıracak olursak, bunların yıllık üretim<br />
miktarlarının birbirlerine göre oranlarının 15:1 olduğu<br />
görürüz.<br />
1982 yılında dünya çelik üretimi 643.6 milyon ton olmuştur<br />
1>2.1983 yılında ise bu rakam ancak 66,8 milyon<br />
tona çıkabilmiştir. Bugün tüm demir-çelik tüketimi dünyada<br />
700 milyon ton/yıl ise, ki muhakkak daha düşük<br />
olacaktır, demir olmayan metaller ancak 50 milyon ton/<br />
yıl kadardır 3.<br />
1984 yılı için Türkiye'deki çelik üretimi 4.3 milyon ton<br />
olarak verilmektedir. Kamuya ait üç entegre demir-çelik<br />
tesisinde (Erdemir, Karabük ve İsdemir) 1984 yılında<br />
üretilen çelik miktarı toplam 2.9 milyon olarak verilmektedir^.<br />
Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. 1984<br />
faaliyet raporunda kendi üretimleri 1.544.00 ton sıvı çelik<br />
olarak veriliyor.<br />
8-10 Aralık 1981 tarihlerinde yapılan Demir-Çelik<br />
Semineri'ne bir tebliğde, o yıl Türkiye genelinde üretilen<br />
sıvı çeliğin % 23.4'ünün özel kesim metalürji tesislerinde<br />
üretildiği belirtilmektedir^.<br />
Yurdumuzda üretilen çeliklerin % 95'ten fazlasını genel<br />
yapı çelikleri ve inşaat çelikleri oluşturmaktadır. Bunlar<br />
genel tabiriyle- vasıfsız çeliklerdir. Yani alaşımsız oldukları<br />
gibi, içindeki fosfor, kükürt gibi katışkı maddeleri nispeten<br />
geniş toleranslar içindedir. Alaşımsız kalite ve soy çeliklerle,<br />
alaşımlı çeliklerin küçük bir kısmı çok az tesis tarafından<br />
üretiliyor. Pek çok alaşımlı çelik, paslanmaz çelikler<br />
gibi, takım çeliklerinin bir kısmı gibi, Türkiye'de hemen<br />
hemen hiç üretilemiyor ve ihtiyaç dış alımla karşılanmak<br />
zorunda kalınıyor.<br />
Kişi başına düşen yıllık çelik tüketimi, gelişmiş bir ülkeye<br />
oranla çok aşağılarda olan ülkemizde (ki bu miktar Türkiye'de<br />
60-70 kg ve gelişmiş ülkelerde 400 kg'ın üzerindedir),<br />
alaşımsız çelikler dahi ihtiyaca yetecek kadar üretilmemekte<br />
ve ithal edilmek zorunda kalınmaktadır.<br />
TÜRKİYE'DEKİ ÇELİK PİYASASI<br />
Yurtiçi üretiminin tüketiminden az olması nedeniyle<br />
arz-talep dengesi, tüketicinin aleyhine bozuktur. Bu denge,<br />
yakında beklenen inşaat sektörünün canlanmasıyla, daha da<br />
bozulacaktır. Durum, genel yapı ve inşaat çeliklerinde<br />
böyle olduğu gibi, sanayileşmenin hızlanmış olmasından<br />
dolayı alaşımsız kalite ve soy çeliklerle alaşımlı çeliklerde<br />
de aynıdır.<br />
<strong>Makina</strong> mühendisliğinde genel yapı çeliklerinin, yani<br />
kütle çelikleri (kitle çelikleri) yanında vasıflı çeliklerin<br />
önemi son derece büyüktür. Kütle çeliklerinin dışında kalan<br />
diğer bütün çeliklere vasıflı çelik tabiri kullanılmaktadır.<br />
Vasıflı çeliklerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin daha<br />
üstün olması, pek çok makina ve aksamının sadece bunlar<br />
yardımıyla yapılabilirliğini getirmiştir. Bilhassa ihracatın<br />
daha da artmasını ve ağırlığın özellikle sanayi ürünlerine<br />
kaymasını istediğimiz bu dönemde yurdumuzda sağlıklı<br />
bir vasıflı çelik piyasasının oluşması son derece önemlidir.<br />
11