HEHeHeİlB - TMMOB Makina Mühendisleri Odası Arşivi - Makina ...

More documents

Recommendations

Info

da ilk aksaklık soğutma sistemindeki arızayla ortaya çıktı. Daha sonra basınç ayar vanası (relief valve) 155 bar basınçta açıldı. Bu arada, nükleer reaksiyonu durdurma sistemiana soğutma devresi basıncı 162 bar iken-devreye girdi. (Scramof the reactor) Basınç 152 bara düştü. Bu aşamada basınç ayar vanasının kapanması gerekirdi, ama kilitlendiği için kapanmadı.. Yardımcı su besleme pompalan (Auxiliary feed water pumps) devreye girerek ana soğutma sistemi basıncını gerekli düzeye çıkardı. Fakat bu arada muhtemelen bakım çalışmaları sırasında doğan bir hata nedeniyle buhar üretme birimine (steam generator) su gönderen vanalar kapanır. Buna bağlı olarak basınç sağlayıcı birimdeki (pressurizer) su düzeyi hızla yükselmeye başlar. Yüksek basınçlı acil soğutma sistemi (high pressure emerggency core cooling) 110 bar civarında bir basınçta devreye sokulur. Su ile beslenemeyen buhar üretme birimleri tamamen kurumuştur. Basınç sağlama birimindeki su düzeyi ölçülebilir düzeyin üstüne çıkar. Operatör birinci ve ikinci yüksek basınçb soğutma sistemi pompalarını kapatır. Ana soğutma sistemi devresindeki basınç 93 bar ve sıcak kısım (hot leg) sıcaklığı 307° C olur. Böylece ilk kez sistemde kaynama koşullan oluşur. Operatör yardımcı su besleme sistemi vanalarının hatalı pozisyonunu düzeltir ve buhar üretme birimine su gönderilmeye başlanır. Halâ açık durumda takılı kalmış olan basınç düşürme vanasından su boşalmaktadır. Operatör su buhar kanşımının kavitasyon yaratması nedeniyle ana soğutma sistemi pompalarını kapatır. Reaktör kalbinde sıcaklık yükselir. Takılı kalan basınç ayar vanasından su akışı devrede seri olarak bağlı bulunan bir vananın kapanmasıyla önlenir. Devredeki basınç 148 bara çıkar. Su-buhar kanşımı yoğunlaşır ve bu nedenle reaktör kalbinin üst kısmı susuz kalır. Bu aşamada reaktör kalbinde sıcaklık 2500°C civanna çıkar ve hasar (kısmı erime) meydana gelir. Kazaya neden olan hatalar, sonradan yapılan değerlendirmelerde iki gruba aynlıyor: a) insan hataları. Kazaya ana neden olarak gösterilen basınç düşürme vanasının açıldıktan sonra takılı kaldığının anlaşılamaması, yardımcı soğutma sistemi vanasının kapandığının farkına varılmaması ve ana soğutma sistemi pompalarının kapatılması önemli insan hataları olarak gösteriliyor. b) Sistem hataları. Su besleme sisteminde bir arıza olması durumunda, reaktörde reaksiyonun durdurulması süreci (seram) ana soğutma sistemi basınç düzeyine göre başlatılmaktadır. Basınç düşürme vanasının açılma basıncı seram' basıncından daha düşük olduğundan, bu tür bir acil durumda ayar vanasının açılması kaçınılmaz olmaktadır. Basınç ayar vanası doğrudan ayarlanmayıp, bir yardımcı vana tarafından kontrol edilmektedir. Buhar üreticileri ikincil devre tarafında çok az hacimde su bulundurabilmekteydi. Bu nedenle su beslemesi yapılamayıncaa, yaklaşık bir dakika içinde buhar üreticisi tamamen kurudu. Yardımcı soğutma sistemi yalnız iki değişik şekilde devreye sokulabilmekteydi. GÜVENLİK ÖNLEMLERİ Nükleer santrallann güvenirliğini artırmada iki ana kavramdan söz ediliyor: Kontrol sistemlerinde fazlalık ve çeşitliliğin sağlanması. Fazlalık bütün kritik sistemlerde yedek devrelerin bu- 10 lun ması anlamına gelmektedir. Acil kalp soğutma sisteminde çift pompa, çift boru, çift ölçme elemanı bulundurulması yada santralım gerek duyduğu elektriğin birden fazla kaynaktan, örneğin birbirinden bağımsız iki ayn hattan sağlanması ve bunun yanında çift dizel jenaratörü bulundurması gibi önlemler fazlalık ilkesinin uygulama örneklerini oluşturmaktadır. Çeşitlilik ise, örneğin, tek bir pompaya gereksinim duyulan bir yerde, ikisi buharla ikisi elektrikle çalışan dört pompa bulundurulması şeklinde açıklanmaktadır. Aynı ilke doğrultusunda, acil bir durum söz konusu olduğunda, nükleer reaksiyonun bir kaç değişik yolla durdurulabilmesine olanak sağlanmaktadır: Kontrol çubuklannın indirilmesi, kalbe reaksiyonu frenleyici soğutma sıvısının gönderilmesi, vb. Bir reaktör tasanmında kontrol çubuklannı hareket ettirecek 6 değişik sistem oluşturulduğu bildirilmektedir. Bir diğer tasanmda soğutma sisteminin arızalanması durumunda, kalbe daha üç değişik yoldan su verebilme olanağı sağlanmıştır: Yüksek basınç pompalan, ' alçak basınç pompalan ve basınçlı su tankı. ' j Kumanda odalannda da bazı değişikliklere gidilmektedir. Eski tip kumanda odalarında gerekli bilgiler ve alarm göstergeleri operatörlerin denetiminde güçlük çekmelerine neden olacak kadar çok sayıda iken yeni tiplerde santralın tüm sistemlerinin normal çalışıp çalışmadığı tek bir ekranda, Sekizgen şeklindeki bir görüntüyle denetlenmektedir. Herhangi bir kısmındaki anza sekizgen şeklin çarpılmasına yol açmakta, böylece operatör daha üst düzeydeki bilgi kaynaklanna gerektiğinde, başvurmaktadır. RADYOAKTİF KALINTILARIN TEMİZLENMESİ: Nükleer santral kazalannın yolaçtığı diğer çok önemli ' bir sorun ise kaza sonrası, reaktörün ve çevresinin nükleer artıklardan temizlenmesinde doğan güçlüklerdir. Three Mile Island (TMI) kazasının üzerinden yedi yıl geçti. Bu sürede milyonlarca litre radyoaktif su filtrelerden geçirildi, dağ gibi yığılan kalıntılar Washington eyaletinin Richland bölgesinde bulunan bir nükleer artık deposuna taşındı. Bu işler için harcanan paranın yanm milyar dolan bulduğu, ancak yapılan işlemlerin yapılması gerekenlerin yalnızca üçte birini oluşturduğu belirtiliyor. Aynca TMI kazasında hasar gören 2 nolu ünitenin bir daha asla çalıştırılamayacağı ve 1 no lu ünetenin de kazadan beri kapalı olduğu not ediliyor. Çernobil'deki kazanın TMI kazasından daha büyük boyutlu olduğu ve radyoaktivitenin koruyucu bina olmadığı için çevreye daha geniş ölçüde yayıldığı gözönüne alındığında, Sovyetler Birliği'ni ne denli güç bir işin beklediği kolayca anlaşılmaktadır. Nükleer güç kullanımının zaman zaman ne kadar pahalı bir faturası olduğu, yaşanarak öğrenilirken, nükleer santrallar konusunun, ülkemizdeki dahil, pek çok ülkede daha uzun süre gündemde kalacağı anlaşılmaktadır. Kuşkusuz TMI kazasında olduğu gibi Çernobil olayından» da nükleer santrallann güvenirliğinin artırılması açısından gerekli bazı dersler çıkanlacaktır, ancak merak konusu olan, nükleer santral teknolojisinde, kazalardan çıkarılacak daha ne kadar ders kaldığı sorusu olmaktadır. KAYNAKÇA 1 .Selence Digest Haziran 1985 2 . Newsweek 12 Mayıs 1986 3 .Time 12 Mayıs 1986 MÜHENDİS VE MAKİN A DERGİSİ CİLT : 27 SAYI : 318 TEMMUZ 1986
Çelik malzemeler; makina mühendisliği yönünden Türkiye'deki durum Doç. Dr. Mehmet YÜKSEL KÜ Makina Mühendisliği Bölümü TRABZON Çelikler, bütün mühendislerin en çok kullandığı malzemeler arasındadır. Türkiye'deki çelik tüketimi, kişi başına 70kg/yıl ile az gelişmiş ülkeler seviyesindedir. Yurdumuzda bilinçli bir çelik piyasası oluşmadığı gibi bazı çelik üretim tesislerimizden de üretilen çelik kaliteleri hakkında bilgi toplamak zor olmaktadır. Çelikler ilgili Türk standartları üreticinin ve tüketicinin rağbetini bulamamıştır. Buna neden olarak, standartlarımızda rastlanan eksiklikler ve itinasızlıklar görülmektedir. Çelik standartları revizyona muhtaç durumdadır, üniversite ve yüksek okullarımızda malzeme bilgisi eğitimi koordine edilmeli, tanım ve işaret farklılıkları kaldırılmalıdır. Çelik üreticisinin, tüketicisinin ve eğiticisinin mutabık kaldığı standardizasyona gidilme zorunluğu ve gereksinmesi vardır. Kamu ve özel çelik üreticilerinin birleşerek kuracakları ve finanse edecekleri bir çelik enstitüsünün, araştırma, yayın ve danışmanlık yönünden sonsuz yararları olabilir. Steel is the commonly used material by the engineers. Turkey uıith 70 kg/year per capita belongs to the less developed countries Aside from the lack of a concious steel market in Turkey, it is difficult to gather Information about the steel product quality in some of the establishments producing steel. Turkish Standars on steel haven't received the attention of both the producers and the consumers . As a reason of this inadequacies and inaccuracies in standards are forwarded. Standards on steel are needing revisions. The education of materialsscience must be coordinated in universities and in higher schools and discrepencies in definitions and lettering must be eliminated. There is a must and need of standardisation in ıvhich steel producer, consumer and educator ali agree. A steel institute uıhich is fovnded and financed by public and private sector steel producers in union may offer endless benefits in research, publications and consultancy services. MÜHENDİS VE MAKİNA DERGİSİ CİLT :27 SAYI: 318 TEMMUZ 1986 GİRİŞ Makina Mühendisinin kullandığı malzemelerin % 90' dan fazlasını metal malzemeler teşkil eder. Eğer taş ve beton hariç tutulursa, bu kural, bütün mühendislik dalları için geçerlidir. Metal malzemeleri, "demir" ve "demir olmayan metaller" diye ikiye ayıracak olursak, bunların yıllık üretim miktarlarının birbirlerine göre oranlarının 15:1 olduğu görürüz. 1982 yılında dünya çelik üretimi 643.6 milyon ton olmuştur 1>2.1983 yılında ise bu rakam ancak 66,8 milyon tona çıkabilmiştir. Bugün tüm demir-çelik tüketimi dünyada 700 milyon ton/yıl ise, ki muhakkak daha düşük olacaktır, demir olmayan metaller ancak 50 milyon ton/ yıl kadardır 3. 1984 yılı için Türkiye'deki çelik üretimi 4.3 milyon ton olarak verilmektedir. Kamuya ait üç entegre demir-çelik tesisinde (Erdemir, Karabük ve İsdemir) 1984 yılında üretilen çelik miktarı toplam 2.9 milyon olarak verilmektedir^. Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. 1984 faaliyet raporunda kendi üretimleri 1.544.00 ton sıvı çelik olarak veriliyor. 8-10 Aralık 1981 tarihlerinde yapılan Demir-Çelik Semineri'ne bir tebliğde, o yıl Türkiye genelinde üretilen sıvı çeliğin % 23.4'ünün özel kesim metalürji tesislerinde üretildiği belirtilmektedir^. Yurdumuzda üretilen çeliklerin % 95'ten fazlasını genel yapı çelikleri ve inşaat çelikleri oluşturmaktadır. Bunlar genel tabiriyle- vasıfsız çeliklerdir. Yani alaşımsız oldukları gibi, içindeki fosfor, kükürt gibi katışkı maddeleri nispeten geniş toleranslar içindedir. Alaşımsız kalite ve soy çeliklerle, alaşımlı çeliklerin küçük bir kısmı çok az tesis tarafından üretiliyor. Pek çok alaşımlı çelik, paslanmaz çelikler gibi, takım çeliklerinin bir kısmı gibi, Türkiye'de hemen hemen hiç üretilemiyor ve ihtiyaç dış alımla karşılanmak zorunda kalınıyor. Kişi başına düşen yıllık çelik tüketimi, gelişmiş bir ülkeye oranla çok aşağılarda olan ülkemizde (ki bu miktar Türkiye'de 60-70 kg ve gelişmiş ülkelerde 400 kg'ın üzerindedir), alaşımsız çelikler dahi ihtiyaca yetecek kadar üretilmemekte ve ithal edilmek zorunda kalınmaktadır. TÜRKİYE'DEKİ ÇELİK PİYASASI Yurtiçi üretiminin tüketiminden az olması nedeniyle arz-talep dengesi, tüketicinin aleyhine bozuktur. Bu denge, yakında beklenen inşaat sektörünün canlanmasıyla, daha da bozulacaktır. Durum, genel yapı ve inşaat çeliklerinde böyle olduğu gibi, sanayileşmenin hızlanmış olmasından dolayı alaşımsız kalite ve soy çeliklerle alaşımlı çeliklerde de aynıdır. Makina mühendisliğinde genel yapı çeliklerinin, yani kütle çelikleri (kitle çelikleri) yanında vasıflı çeliklerin önemi son derece büyüktür. Kütle çeliklerinin dışında kalan diğer bütün çeliklere vasıflı çelik tabiri kullanılmaktadır. Vasıflı çeliklerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin daha üstün olması, pek çok makina ve aksamının sadece bunlar yardımıyla yapılabilirliğini getirmiştir. Bilhassa ihracatın daha da artmasını ve ağırlığın özellikle sanayi ürünlerine kaymasını istediğimiz bu dönemde yurdumuzda sağlıklı bir vasıflı çelik piyasasının oluşması son derece önemlidir. 11
Page 1: HEHeHeİlB TMMOB makina mühendisle
Page 5 and 6: Temmuz I July '86 Cilt: 27 Sayı: 3
Page 7 and 8: İnşaat - montaja dönük proje y
Page 9 and 10: Şekil 3 Şekil 2'deki İnşaat - m
Page 11 and 12: Çernobil yeni bir dönemeç mi? Si
Page 13: Çizelge I yeryüzündeki Nükleer
Page 17 and 18: Çizelge 1 Genel Yapı Çeliklerini
Page 19 and 20: Erd. Kal. No. 1003 1009 1110 1112 1
Page 21 and 22: SONUÇ VE ÖNERİLER a) Yurdumuzda
Page 23 and 24: Mg parçaları buharlaştınhr ve y
Page 25 and 26: Çizelge ^Titanyumun TIG/WIG kayna
Page 27 and 28: Güneş yardımlı ısı pompası i
Page 29 and 30: Sistemin Termik Analizi Birleşik s
Page 31 and 32: Şekil 8 sistemin kumanda seması K
Page 33 and 34: Buharlaşan kondens yerine alınan
Page 35 and 36: Besleme Rampası Kazan ic Şekil 5
Page 37 and 38: ortalama her 8.42 ayda birkez onar
Page 39 and 40: BELGE NO 396 474 867 931 1192 1317
Page 41 and 42: Hostaflon (Polytetrafloretilen) SAN
Page 43 and 44: K4TES K4TES ELEKTRİKLİ AZAMİ GÜ
Page 45 and 46: •Üretimini Uluslararası standar
Page 47 and 48: orularda ısı kaybına kesin çöz
Page 49 and 50: ELKON KONVEYÖR RULOLARI r 0 60 - 8
Page 51 and 52: KİMYA TESİSLERİ MADEN TESİSLER
Page 53 and 54: Flanşlı küresel vana ASA 150 Lbs
Page 55 and 56: A Bizi %Xğ tanıyanlara V
Page 57 and 58: IFANTINI CS? AYVAZ İŞTE KALİTE !
Page 59 and 60: T£FLON®Du fbm's ngis&mi mdemark T
Page 61 and 62: KALİTEMİZ GÜVENCEMİZDİR UKSELE
Page 63 and 64: i COtJUÛ ^^CÜfb | TÜRBOMAKİNALA
Page 65 and 66:
R12R22R502-FREON R12R22R502 UTM •
Page 67:
KALDIRMA ÜNİTELERİ ve MAKİNA SA
show all

HEHeHeİlB - TMMOB Makina Mühendisleri Odası Arşivi - Makina ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?