Intel Öğretmen Programı Temel Kursu:

Intel Öğretmen Programı
Temel Kursu:
Temmuz 2009 – Ağustos 2010
Değerlendirme Raporu
Cengiz Hakan AYDIN
Hasan ÇALIŞKAN
Murat ATAİZİ
Ekim 2010

Intel Öğretmen Programı Temel
Kursu
Giriş
Intel® Eğitim Girişimi, 50ʼyi aşan ülkenin eğitim bakanlıkları ile işbirliği yaparak gençlerin 21. Yüzyıl
Becerilerini kazanmalarına yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Girişim eğiticilere yönelik bir dizi
mesleki gelişim programını içermektedir. Bu programlardan biri olan Intel® Öğretmen Programı,
öğretmenlerin öğretim uygulamalarında bilgi-iletişim teknolojilerinden ve proje tabanlı öğrenmeden
yararlanmalarına odaklanmaktadır. Böylece öğretmenlerin öğrencilerine daha iyi model olacakları
ve öğrencilerin 21. Yüzyıl Becerilerini daha kolay kazanacakları düşünülmektedir (EDC/CCT,
2007).
Bu raporda öncelikle Intel® Öğretmen Programı Temel Kursunun özelliklerini ve Türkiyeʼde
uygulanma biçiminin tanıtımına yer verilmiştir. Sonra, değerlendirme ekibi ve çalışmaları kısaca
tanıtılmıştır. Daha sonra 31 Temmuz 2009 - 1 Ağustos 2010 tarihleri arasındaki değerlendirme
çalışmalarında izlenen yöntem açıklanmış ve bulgular sıralanmıştır. Raporun son bölümünde ise
sonuçlar ve önerilere yer verilmiştir.
Intel Öğretmen Programı Temel Kursu
Temel Kurs, Intel® Öğretmen Programı kapsamındaki kurslardan biridir. Bu kursta katılımcılardan
temelde kendi öğrencileri ile birlikte işleyecekleri bir konuya ilişkin hazırlık (tasarım) yapmaları
beklenmektedir. Bu arada katılımcı öğretmenlerden hem hazırlık aşamasında kendilerinin hem de
konuyu işlerken öğrencilerin teknolojiden nasıl yararlanabilecekleri konusunda düşünmeleri ve
planlar yapmaları beklenmektedir. Temel Kurs boyunca öğretmenler adım adım işleyecekleri
konulara ilişkin planlar yaparken;
• Temel Sorular (essential questions) sorarak öğretim sürecini tasarımlama,
• takımla çalışma (öğrenme),
• üstdüzey düşünmeyi ve üstbilişi geliştirme,
• öz-yönelimli öğrenciler yetiştirme,
• teknolojinin kullanıldığı sınıfların yönetimi,
• ara (süreç) değerlendirmeye yönelik araç ve stratejiler (değerlendirme tablosu [rubric], denetim
listesi geliştirme ve kullanma, vb.) gibi birçok güncel öğretim yaklaşımına ilişkin bilgi ve deneyim
kazanmaktadır (EDC/CCT, 2007).
1

Intel® Öğretmen Programı Temel Kursu Türkiyeʼde ilk kez 2003 yılında Intel® Gelecek için Eğitim
başlığıyla uygulanmaya başlanmıştır. Daha sonra isim Intel® Öğretmen Programı Temel Kursuna
değiştirilmiştir. 2007 yılı sonuna kadar Kurs tamamen yüzyüze gerçekleştirilmiştir. Dünyadaki
öğretmenlere yönelik mesleki gelişim uygulamalarında yaşanan gelişmelere bağlı olarak 2008
yılında Temel Kursun, karma (blended) biçimi olan Intel® Öğretmen Programı Çevrimiçi Temel
Kursu uygulanmaya başlanmıştır. 2010 yılı Eylül ayı itibariyle yüzyüze Temel Kurs eğitimleri
sonlandırılmıştır. Bu kararda karma eğitimin yüzyüzeye göre daha verimli olduğunun
gözlemlenmesi etken olmuştur.
Intel® Öğretmen Programı Çevrimiçi Temel Kursu toplam sekiz modülden oluşan toplam 60 saatlik
bir eğitimdir. Kursun uygulama biçimi Şekil 1ʼde verilmiştir.
Şekll 1: Intel® Öğretmen Programı Çevrimiçi Temel Kursu uygulama planı
Kıdemli Eğitici Formatör Öğretmen ve Eğitici Formatör Öğretmen eğitimleri de benzer bir yapıda
ancak daha kısa süreli (2 hafta eğitim 1 hafta oryantasyon) gerçekleştirilmektedir.
Intel® Öğretmen Programının Türkiyeʼye geldiği günden bugüne toplam 144.370 öğretmen eğitime
katılmıştır. Bu eğitimler şu an aktif görev yapan 11 Kıdemli Eğitici Formatör Öğretmen tarafından
yetiştirilen 218 Eğitici Formatör Öğretmen ve 322 Okul Formatör Öğretmeni tarafından
gerçekleştirilmiştir. Özel olarak 2009-2010 döneminde, toplam 1600ʻden fazla çevrimiçi ve 1000
kadar yüzyüze eğitim gerçekleştirilmiştir.
2

Intel Öğretmen Programı Temel Bileşenleri
Intel® Öğretmen Programı Temel Kursunu tasarımlayan uzmanlar dünya çapında yapılan
çalışmalara (örneği Daniel, 2010; Lewin & Stuart, 2003; UNESCO, 2006, 2010) ve Türkiye gibi
programın uygulandığı ülkelerden sağlanan değerlendirme raporlarına dayanarak eğitimin daha
fazla çevrimiçi ve esnek yapıda gerçekleştirilmesi yönünde çalışmalar başlatmışlardır. Bu
çalışmalar sonunda Temel Kursun yeni bir biçimi olan Intel® Öğretmen Programı Temel Bileşenleri
(Intel® Teach Elements) geliştirilmiştir.
Intel ® Öğretmen Programı Temel Bileşenleri, yüzyüze ve karma uygulanan Temel Kurs eğitimleriyle
aynı amaçlara sahiptir. Bu eğitimin farkı diğer eğitimlerin kapsadığı içeriğin güncellenerek daha az
sürede ve esnek biçimde işlenebileceği bir dizi çokluortam (e-öğrenme) eğitime dönüştürülmüş
olmasıdır. Başka bir değişle, Temel Bileşenler aslında her biri belirli bir konu üzerinde odaklanan e-
öğrenme eğitimlerinden oluşmaktadır. Bu eğitimler, öğretmenlerin mesleki gelişimlerine yardımcı
olmak amacıyla hazırlanmıştır. Eğitimler, bireysel çalışma ve çevrimiçi (online) etkileşim kurma
faaliyetlerini içermektedir. Ek olarak, katılımcı öğretmenler, eğitimler boyunca kendi derslerinde de
yararlanabileceklecekleri çok çeşitli kaynaklara erişebilmektedir. Özetle Temel Bileşenler eğitimleri,
kısa süreli, katılımcıya uygun yer ve zamanda alınabilecek mesleki gelişim ortamları olarak
tasarımlanmıştır.
Planlanan ve üretim aşamasında olan bu eğitimlerin başlıkları şunlardır:
• Proje Tabanlı Yaklaşımlar
• 21. Yüzyılda Değerlendirme
• Sınıfta İşbirliği
• 21. Yüzyılda Eğitimde Liderlik
• Verilere Dayalı Eleştirel Düşünme
Bu eğitimlerden Proje Tabanlı Yaklaşımlar Türkçeye çevrilerek yerelleştirilmesi tamamlanmıştır.
Diğerleri yapım aşamasındadır.
Değerlendirme Ekibi ve Çalışmaları
Değerlendirme eğitim projelerinin temel unsurlarından biri olarak ele alınmakta ve sonuçtan
haberdar etmeden öte programa geribildirim sağlama aracı olarak görülmektedir.
Değerlendirmelerin geçerli ve güvenilir veri sağlaması amacıyla da tüm uluslararası projelerde
olduğu gibi bağımsız kurum ya da kişilerce yapılması öngörülmektedir. Bu bağlamda Intel firması
2007 yılında bizlerden dış değerlendirme talebinde bulunmuştur. Bu tarihe kadar, bir iç
değerlendirme niteliğinde, öğretmen eğitimlerinin etkililiğine yönelik olarak Eğitim Sonu Anketleri ile
nicel veriler toplanmıştır.
Intel ® Eğitim Programlarının değerlendirme görevini Ankaraʼda bulunan GLOKAL firması adına
gerçekleştirmekteyiz. Ancak ekip olarak, Eskişehir Anadolu Üniversitesiʼnde görevli üç öğretim
üyesiyiz. Uzmanlık alanımız eğitim iletişimi ve teknolojisidir. Bu alanda yurtiçinde ve dışında eğitim
aldık. Ayrıca, başta Avrupa Birliği destekli projeler olmak üzere farklı projelerde dış değerlendirmeci
olarak görev aldık ve almaya devam ediyoruz. Aynı zamanda öğrenme kurumları, öğretim tasarımı,
ölçme-değerlendirme, uzaktan eğitim türü konularında dersler yürütmekteyiz.
3

Daha önce belirtildiği gibi Intel ® Öğretmen Programının değerlendirilmesine 2007 yılında etki
analizi ile başlanmıştır. Bu analizler ve sonrasındaki (2009 yılına gelene kadarki) değerlendirme
çalışmaları sonucunda genelde öğretmenler programın içeriğini ve işleniş biçimini yararlı
bulmuşlardır. Özellikle yeni ilköğretim programı (müfredatı) ile uyumlu olması ve öğretmenlerin
üstlenmesi gereken yeni rollere uyumları açısından son derece faydalı bulunmuştur. Örneğin,
öğretmenler yeni müfredatın gerektirdiği proje ve etkinlikleri gerçekleştirme ile bunları
değerlendirme konularında Intel ® Öğretmen Programından son derece yararlandıklarını
belirtmişlerdir. Değerlendirme tablosu (rubric) geliştirme ve bu tabloyu puan vermek için kullanma
kendilerinden beklenen bir uygulama olmasına rağmen ilk kez bu program kapsamında
değerlendirme tablolarına yönelik bir eğitim aldıklarını ifade etmişlerdir.
Öte yanda, programın içeriğini uygun bulmakla birlikte teknolojiden çok pedagoji üzerinde
odaklanmasını eleştirmişlerdir. Öğretmenler, yoğun iş yükleri, temel bilgisayar-İnternet
becerilerindeki eksiklikler, öğrencilerinin ve kendilerinin bilgisayara erişimde yaşadıkları güçlükler
ve motivasyon eksikliği gibi nedenlerle Intel ® Öğretmen Programının ortaya koyduğu pedagojik
(eğitim) yaklaşımı sınıflarında uygulamakta zorlandıklarını ifade etmişlerdir. Ancak, Intel ® Rehberlik
Programı ve benzeri (örneğin Okul Formatör Öğretmenleri) eğitim sonu destekler, teşvikler
sonucunda bu eleştiriyi yapan öğretmenlerin bile oldukça başarılı çalışmalar yaptıkları
gözlemlenmiştir. Ayrıca, hem eğitimi alan öğretmenlerin hem de eğitimi alan öğretmenlerle çalışan
öğretmenlerin, sunulan yaklaşımı tam olarak uygulamasalar da eğitimde karşılaştıkları bazı strateji,
yöntem, araç ve kaynakları kendi derslerinde kullandıkları saptanmıştır.
Ayrıca programın uygulama boyutunda da sıkıntılara rastlanmış ve bazı Eğitici Formatör
Öğretmenlerin uygulamaya yönelik sıkıntılar nedeniyle motive olmuş biçimde başladıkları
programdan ayrıldıkları saptanmıştır. Bu sıkıntılara örnek olarak, eşit ve hatta daha fazla işyükü
gerektirmesine karşın diğer programlara göre daha az ücret almaları, eğitimleri açma sürecinde
başta Hizmetiçi Dairesi olmak üzere diğer Bakanlık birimlerinden kaynaklanan sorunlar ile il ve okul
yöneticilerinden yeterli destek alamama sıralanabilir.
Özetle, 2009-2010 dönemi öncesinde yaptığımız değerlendirme çalışmaları sonucunda Intel ®
Öğretmen Programının, eğitim sonunda katılımcılara destek ve teşvik sağlandığında hedeflerine
ulaştığını (etkili olduğunu), katılımcı öğretmenler ve Eğitici Formatör Öğretmenler tarafından daha
fazla kabul gördüğünü (çekici olduğunu) söyleyebiliriz. Karma modelinin yüzyüze model göre
eğitimlerin başında daha zor gibi görünmesine karşın, zaman ve mekandan bağımsızlık sağladığı
için ve çevrimiçi öğrenme konusunda deneyim kazandırdığı için daha fazla verim (verimli olduğu)
alındığını da iddia edilebiliriz. Ancak, eğitimlerin daha etkili, verimli, çekici ve de sürdürülebilir
olması açısında daha önce yaptığımız öneriler doğrultusunda uygulamaya konan; (1) katılımcı
öğretmenlere uygulama sırasında destek sağlama amaçlı Okul Eğitici Formatör Öğretmen
programının, (2) katılımcı öğretmenleri teşvik edici yarışmaların, (3) il ve okul yöneticilerinin hem
programdan haberdar olmalarının hem de teknolojiyi yönetim süreçlerinde kullanmalarına yönelik
desteklerin (örneğin Intel ® Liderlik Forumu, vb.), (4) içeriğin tamamen çevrimiçi ve esnek yapıda
sunulmasına yönelik çalışmaların (programın yeni versiyonu olan Intel ® Öğretmen Programı Temel
Bileşenleri) daha sıkı biçimde devam ettirilmesi gerekir.
4

2009-2010 Değerlendirme Çalışmaları (Amaç ve Yöntem)
Geçmiş yıllarda olduğu gibi 2009-2010 dönemi değerlendirme çalışmalarında da temel amaç Intel ®
Öğretmen Programının etkililiği, verimliliği, çekiciliği ve sürdürülebilirliğini incelemek ve proje
ortaklarına geribildirim sağlamaktı. Bu bağlamda aşağıdaki sorulara cevap aranmştır:
• Alınan eğitim ve eğitim görevlisi ne kadar etkiliydi?
• Eğitimin hangi unsurları ne ölçüde yararlı bulundu?
• Katılımcı öğretmenler kendilerini uygulama için hazır hissettiler mi?
• Katılımcı öğretmenler eğitimin içeriği, tasarımı ve uygulanması konusunda neler düşünüyorlar?
• Eğitimde yansıtılan yaklaşımın sınıflarda uygulanması konusunda ne tür engellerle karşılaştılar?
Bu soruların cevaplarını bulmak için yine daha önce olduğu gibi karma yaklaşım (mixed method)
kullanarak nicel ve nitel veriler topladık.
Nicel verileri, bu iş için özel olarak oluşturduğumuz http://www.hmh-degerlendirme.com Web
adresli sitede yer alan anketler ve karma (blended) modelin uygulandığı öğrenme yönetim sistemi
(learning management system) içinde yer verdiğimiz anketler aracılığıyla topladık. Bu anketleri,
daha önce farklı ülkelerdeki uygulamaları karşılaştırmak amacıyla Stanford Araştırma Enstitüsü
(Stanford Research Institude-SRI) tarafından hazırlanan anketleri Türkiyeʼdeki uygulamalara
yönelik olarak uyarlayarak ve yerelleştirerek geliştirdik. Uygulamaya konmadan önce anketin
geçerlik ve güvenirlik çalışmalarını yaptık. Bu çalışmalar sonunda Cronbachʼs Alpha katsayısı ilk
çalışmalarda .87 ve .94 olarak, son çalışmada ise .93 olarak saptadık. Bu bulgulara dayanarak
anketin güvenilir olduğuna karar verdik. Geçerlik çalışması olarak anket uygulanmadan önce hem
uzmanların hem de öğretmenlerin görüşüne sunarak yapı ve içerik geçerliğini sağlamaya çalıştık.
Anket, sonuncusu açık uçlu olmak üzere toplam 17 sorudan oluşmaktadır. Ancak ilk üç soru
doğrudan eğitimin son modülü ile ilgili olduğu için eğitimin genel değerlendirmesinde kullanmadık.
Temmuz 2009 - Ağustos 2010 döneminde eğitime katılan yaklaşık 24.000 öğretmenden 6.409ʼu
değerlendirme anketini doldurarak göndermiştir. %5 hata ve %99 güven aralığında bu sayıda bir
evreni temsil edebilecek örneklem sayısı 644 katılımcıdır. Dolayısıyla erişilen 6.409 katılımcı
programa ilişkin genel bir fikir verebilecek yeterliktedir.
Öte yanda, Intel ® Öğretmen Programının uygulanmasına ilişkin eğilimleri, görüşleri ve sorunları
daha derinden inceleyebilmek için nitel veriler de topladık. Bu verileri farklı illerde
gerçekleştirdiğimiz kişisel ve odak grup görüşmeleri ile gözlemlerimiz ve çevrimiçi ortamın
gözlemlenmesi sonucunda elde ettik. Bu bağlamda 2010 yılı içinde 8 ile ziyaretlerde bulunduk. Bu
iller: Afyon, Aydın, Burdur, Bursa, Eskişehir, İzmir, Isparta ve Yalovaʼdır. Bu ziyaretler sırasında il
yöneticileriyle, 8 Eğitici Formatör Öğretmenle ve 34 katılımcı öğretmenle görüşme fırsatımız oldu.
Ancak bu yıl zamanlama hatamız nedeniyle yüzyüze gözlem imkanı bulamadık. Öte yanda, tüm
çevrimiçi eğitimleri genel anlamda gözlemledik ve farklı illerde yürütülen rastgele seçtiğimiz 3
eğitimi ise daha ayrıntılı inceledik.
5

Bulgular
Bulgular altı katagoride raporlaştırılmıştır: (1) öğretmenlere ilişkin demografik veriler ve teknolojiye
erişim durumları, (2) Intel ® Öğretmen Programı eğitimlerinin etkililiğine ilişkin katılımcıların
görüşleri ile öğretmenlerin Programda önerilen strateji (proje tabanlı öğretim) ve teknolokileri
derslerinde kullanmalarına yönelik hazır olma durumları, (3) eğitimleri veren Eğitici Formatör
Öğretmenlerin yardımcı olma durumları, (4) eğitimlerde yer alan unsurlardan yararlanabilme, (5)
Programın başarılı biçimde uygulanmasına engel olan/olabilecek unsurlar.
1. Demografik Bilgiler ve Teknolojiye Erişim
Temmuz 2009 - Ağustos 2010 döneminde eğitimlere genel olarak deneyimli öğretmenler
katılmıştır. Şekil 1ʼde de gözlemlenebileceği gibi 10-20 yıl arasında değişen öğretmenlik
deneyimine sahip öğretmenlerin oranı %34ʻdür. 3-9 yıl arasında deneyime sahip öğretmenler de
benzer bir oranda (%31) eğitimlere katılmıştır. Bu iki grubu %20 ile 20 yıl ve üzeri deneyime sahip
öğretmenler izlemektedir.
Şekil 1: Öğretmenlik deneyimi
13
2
1 yıldan az
1-3 yıl
31 34
3-9 yıl
Eğitimlere katılan öğretmenlerden büyük çoğunluğu sınıflarında teknolojiye erişim konusunda
sıkıntı yaşamaktadır. Bu öğretmenlerin yaklaşık yarısı (%52.2) bilgisayara ve yine yaklaşık üçte
ikisi (%63.8) İnternete yalnız okullarındaki BT sınıflarında erişebilmektedir. Bu teknolojilere sınıfta
erişimenlerin oranı ise oldukça düşüktür. Öğretmenlerin yine yarısı (%56.3) derslerinde BT
sınıflarından yararlanmanın çok zor ya da zor olduğunu belirtmiştir.
20
10-20 yıl 20 yıldan fazla
10
0
40
30
20
6

Şekil 2: Okulda bilgisayara erişim
Okulda Yok
Hem Sınıfta ve BT Sınıfında
Yalnız sınıfta
Yalnız BT sınıfında
Şekil 3: Okulda İnternete erişim
Okulda Yok
Hem Sınıfta ve BT Sınıfında
1.9
35.7
10.2
52.2
Şekil 4: Derslerde BT sınıflarından yararlanma
Çok zor
Zor
Kolay
Çok kolay
Emin değilim
Yalnız sınıfta
Yalnız BT sınıfında
22.6
33.6
31.6
9.3
2.9
5.7
30.2
0.3
63.8
0 15 30 45 60
0 17.5 35.0 52.5
0 10 20 30 40
70.0
7

Teknolojiye erişim sorununu görüşme ve gözlemlerimiz sırasında da saptadık. Geçtiğimiz
senelerde olduğu gibi bu dönemde de öğretmenlerin büyük bir bölümü ilerleme olmasına karşın
kendilerinin ve öğrencilerinin bilgisayar ile İnternete erişimde sıkıntıları olduğunu belirtmişlerdir.
Özellikle yaş olarak daha deneyimli öğretmenler bu sıkntıyı daha fazla dile getirmişlerdir. Örneğin
Aydınʼdaki bir ilköğretim okulunda bulunan deneyimli bir erkek öğretmen sık karşılaşılan şu ifadeyi
iletmiştir:
… Eskiye göre iyiyiz ama yine de sını2lar kalabalık ve bir tane BT sınıfı var. Mesela bizim okulda
1500 öğrenciye bir BT sınıfı düşüyor. Formatör arkadaşımız bu sınıfı kendi bilgisayar dersi için
mi kullansın? Yoksa bizim derslerimiz için mi? Yeni BT sını2larına ihtiyacımız var. Böylece bu
eğitimde [Intel ® Öğretmen] bizden istenenleri öğrencilerimizle daha rahat kullanalım. Şu anki
durumda bizim BT sınıfını kullanmamız, mesai dışı saatlerde bile çok zor...
İzmirʼdeki bir ortaöğretim okulunda çalışan yeni öğretmenliğe başlamış bir erkek branş öğretmeni
ise erişim sorununu çözmenin yolunun sınıflarda teknolojinin yer alması olduğunu belirtmiştir:
BT sını2larında … dersini yapmak bence bir hayal. Ama üniversitede olduğu gibi sını2larda
bilgisayar ve İnternet olsa, bu projeyi daha rahat yaparız. Şimdi çok zor ama yine de
deneyeceğim.
ʻDenemeʼ konusu da uygulama sırasında eğitim sonu destek ihtiyacı ile birlikte sık vurgulanmıştır.
Öğretmenlerin önemli bir bölümü teknolojiyi eğitim amaçlı kullanma konusunda kendilerine
güvenirken teknik sorunların anında (gerektiği anda) çözümüne ilişkin yaşadıkları sıkıntılarını dile
getirmişlerdir. Bir bayan öğretmen:
Eğitimi [Intel ® Öğretmen Programı Çevrimiçi Temel Kursu] alırken ben de sıkıntı yaşadım.
Aslında biliyorum çok basit birşey yapsam olacaktı ama tam bilmediğim ve aman bilgisayarı
bozmayayım dediğim için ellemedim. Ancak iki gün sonra okuldaki bir arkadaşımdan yardım
aldım ama eğitimde geri kalmıştım... Çocuklarla proje yapmaya başlasak ve bir sorun çıksa
çözmekte zorlanırım. Hele mesai dışı saatlerde ne yaparım o zaman?
Benzer bir durumu İzmirʼden deneyimli bir öğretmen de geçmiş yıllarda olduğu gibi Intel ® Rehberlik
uygulamasının etkililiğiyle ilişkilendirerek anlatmıştır:
Eğitimde birşeyler öğrendik ama uygulama yapmaya çekiniyordum bilgisayarlara erişme ve
kullanma konusunda hem kendime hem de öğrencilerime güvenemiyordum. Ama sağolsun …
Bey bana uygulama konusunda rehberlik yapacağını söyledi ve çok yardımı oldu. İşte ben
bilgisayar kullanmayı ve proje yaptırmayı o rehberlikte öğrendim...
Daha önceki raporlarımızın da yardımıyla oluşturulan Okul Eğitici Formatör Öğretmen
uygulamasının etkililiğine ilişkin henüz anlamlı bir veriye ulaşamadık. Görüştüğümüz bir Okul
Eğitici Formatör Öğretmeni kendi eğitimini yeni aldığını ve yeni yeni eğitimler vermeye başladığını
belirtmiş. Okuldaki tüm öğretmenleri eğitime aldıktan sonra onlara proje tabanlı uygulamalar
yaparken gerekli desteği sağlayacağını belirtmiştir. Ayrıca, diğer görüşmelerimizde de sık
rastladığımız bir durumu bu öğretmen de vurgulamıştır:
… uygulamanın hem olumlu hem de olumsuz yanları var. Hep birarada olduğumuz için bazı
öğretmenleri eğitime almakta ve devam ettirmekte zorlanıyorum. ‘Ama … Bey idare et. Çocuğun
ödevi var’, ‘… annem hasta. Ona gitmem lazım’ gibi la2ları çok duyuyoruz. Yaşca bizden
8

üyüklere fazla birşey yapamıyoruz ama diğerlerinin gözünü korkutarak devam etmelerini
sağlıyoruz. Onlar Bakanlığın uygulamaları çevrimiçi ortamda takip ettiğini ve katılmazlarsa
sıkıntı yaşayacaklarını söylüyorum. Bu olumsuz tarafı. Olumlu olan ise bizleri tanıdıkları için
istediklerinde bize kolayca ulaşabilmeleri. Özellikle istekli öğretmen arkadaşlar bizi sık arıyor.
Biz de elimizden geldiğince yarıdmcı oluyoruz. Hatta gecenin bir yarısı eposta ile ulaşamayınca
telefon eden bile oldu...
Özetle, elde ettiğimiz verilere göre;
• Öğretmenlerin ve öğrencilerin teknolojiye erişim sorunu eskiye göre önemli ilerlemeler olmasına
karşın devam etmektedir.
• Birçok okulda öğretmenlerin ve öğrencilerin derslerini BT sınıflarında yapmaları, bu sınıfların
yoğunluğu nedeniyle zor görülmektedir.
• Öğretmenlere, eğitim sonunda teknoloji kullanma ve proje tabanlı öğretimi uygulama konusunda
destek sağlanması, onların teknolojiyi kullanarak proje tabanlı öğretimi daha etkili biçimde
uygulamaları açısında önemlidir.
2. Eğitimlerin Etkililiği ve Hazırlama Düzeyi
Öğretmenlerin anketlere verdikleri cevaplara göre eğitimler katılımcıların beklenen hedeflere
ulaşmalarına yardımcı olmaktadır. Bir başka deyişle eğitimler etkilidir. Eğitimler, teknolojinin eğitim
amaçlı kullanılmasına ilişkin bilgi ve beceriler kazanmaya yeterli düzeyde imkan sunarken aynı
zamanda bu tür bir teknoloji kullanımına örnek teşkil etmektedir. Şekil 5ʻde görülebileceği gibi
öğretmenlerin %91.7ʼsi eğitimlerde teknolojinin eğitimde etkin kullanımı konusunun yeterli düzeyde
ele alındığını belirtmiştir. Benzer bir orandaki katılımcı (%89.6) eğitimlerin teknolojiyi etkin kullanma
konusunda model olduğunu vurgulamıştır (Şekil 6).
Şekil 5: Derslerde teknoloji kullanma konusunu yeterli düzeyde ele alma
Kesinlikle Katılmıyorum
Katılmıyorum
Katılıyorum
Kesinlikle Katılıyorum
2.9
5.4
51.9
39.8
0 15 30 45
60
9

Şekil 6: Teknolojiyi kullanma konusunda model olma
Kesinlikle Katılmıyorum
Ayrıca, katılımcı öğretmenlerin yine büyük çoğunluğu (%91.2) eğitimlerin proje tabanlı öğretim ve
benzeri öğrenci merkezli öğretim stratejileri konusunda yeterli düzeyde deneyim kazandırdığını
belirtmişlerdir (Şekil 7).
Katılmıyorum
Katılıyorum
Kesinlikle Katılıyorum
3.8
Şekil 7: Öğrenci merkezli öğretim stratejileri konusunu yeterli düzeyde ele alma
Kesinlikle Katılmıyorum
Katılmıyorum
Katılıyorum
6.6
Kesinlikle Katılıyorum
54.5
35.1
3.6
Şekil 8: Katılımcı öğretmenler arasında işbirliğini özendirme düzeyi
Kesinlikle Katılmıyorum
Katılmıyorum
Katılıyorum
Kesinlikle Katılıyorum
3.8
3.6
50.7
41.9
0 15 30 45 60
5.2
53.6
37.6
0 15 30 45 60
0 15 30
45
60
10

Son olarak anket verileri öğretmenlerin eğitimlerin kendilerine meslektaşları ile etkileşime girme,
işbirliği yapma ve böylece birbirlerinden öğrenme imkanı sunduğuna inandıklarını da ortaya
koymuştur. Şekil 8ʼde görülebileceği gibi öğretmenlerin %92.6ʼsı ilgili ifadeye Kesinlikle Katılıyorum
ya da Katılıyorum biçiminde cevap vermiştir.
Ayrıca, eğitimler, katılımcıları, eğitimde vurgulanan proje tabanlı öğretimi, teknoloji kullanarak
gerçekleştirme konusunda hazır hale getirmektedir. Anketi cevaplayan öğretmenlerin büyük
çoğunluğu, Temel Kurs eğitiminin öğrenme çıktılarını (kazanımlarını) sergileme bağlamında
kendilerini önemli ölçüde hazır hissettiklerini belirtmişlerdir. Tablo 1ʼde bu çıktılar ve öğretmenlerin
kendilerini hazır hissetme düzeyleri gözlemlenebilir. Tablodan da anlaşılabileceği gibi
öğretmenlerin dörtte üçü tüm kazanımlar için kendilerini hazır hissettiklerini belirtmiştir.
Tablo 1: Kursun öğrenme çıktıları ve öğretmenlerin bu çıktıları sergileme konusunda hazır olma durumları
Öğrenme Çıktıları
Öğretmenlerin Cevapları (%)
Öğrencilerin bağımsız çalışmasını vurgulayan öğretim
yöntemini uygulamak
Kesinlikle
Hazırlamadı
Biraz
Hazırladı
Evet
Hazırladı
Kesinlikle
Hazırladı
4.1 22.2 50.2 23.4
Öğretim sürecine teknolojiyi entegre etmek 3.8 15.2 49 32.1
Okul ile ilgili çalışmalarında teknolojiyi kullanmaları
konusunda öğrencilerinize destek sağlamak
Öğrencilerinizin ürettiği teknoloji tabanlı çalışmaları
değerlendirmek
Öğretim ve değerlendirme süreçlerini, öğretim programı
(müfredat) içeriğinin gerektirdiği biçimde düzenlemek
3.4 15.9 47.4 33.3
3.6 19 48.6 28.8
2.8 19 49.1 27.9
Öğretmenlerin anketin açık uçlu sorusuna yazdıkları görüşleri ve ziyaretlerimiz sırasındaki
görüşmelerde sorularımıza verdikleri cevapları yukarıdaki sonuçları destekler niteliktedir.
Öğretmenler, genel olarak eğitimin, yalnız teknolojiyi etkili kullanma konusunda bilgi ve kaynaklar
sağlamakla kalmayıp, öğretim sürecinde projelerden yararlanma konusunda da kendilerine
deneyim kazandırdığını belirmişlerdir. Aşağıda bu sonucu destekleyen bazı öğretmen görüşleri yer
almaktadır:
Erkek Sınıf Öğretmeni
Kurs içeriği ve niteliği oldukca dolu ve yoğun… Kurs, öğretmenlerin öğretmede günümüz
teknolojik imkan ve koşullarını nasıl kullanacaklarını ve öğrencilerine nasıl aktaracaklarını
öğretmesi açısından iyi düşünülmüş bir çalışma… Bu kursun hafızalarda akademik anlamda
oldukça yoğun bilgi tortuları bırakacağını düşünüyorum.
Kadın Sınıf Öğretmeni
Almış olduğumuz bu kurs bizlere İnterneti eğitimde kullanma konusunda farklı bir bakış açısı
kazandırmıştır. Okul arkadaşlarımızla işbirliği içinde olmanın ve teknolojiyi mesleğimizde bu
kadar aktif kullanmanın key2ini yaşadık…
11

Kadın Felsefe Öğretmeni
Bence çok gerekli bir kurs. Bu kurstan sonra ‘aslında bizler öğretmen değil öğretmencilik
oynuyormuşuz’u öğrendim. Öğretmenin rolü, öğrencinin rolü, öğretim sürecinin planlanması,
teknolojinin kullanımı vs. pekçok konuda yeni 2ikirler geliştirmeme, kendimi yenilememe yol
açtı.
Erkek Kimya Öğretmeni
Proje geliştirmeyi çok iyi öğrendim. Değerlendirme araçları, rehberlik aracı hazırlamayı,
öğretim amaçlarını, a2iş ve broşür hazırlamayı (ki hiç bilgim yoktu) çok iyi öğrendim. Eğitime
bakış açım değişti .
Kadın Biyoloji Öğretmeni
Farklı bir bakış açısı ve bir çok özelliğin farkında olunması açısından çok faydalı oldu…
Erkek Tarih Öğretmeni
Öğretmenleri teknolojinin yeniliklerinden faydalanmaları konusunda teşvik edici bir kurs
olarak gördüm.
Erkek Sınıf Öğretmeni
İlköğretim Müfredatıyla uyumlu olduğu için bütün sınıf öğretmenlerinin bu kursa katılmasını
öneririm.
Bu ve benzeri birçok olumlu ifadenin yanısıra eğitimin sınırlılıklarına ilişkin de çeşitli görüşler elde
edilmiştir. Bu sınırlılıklar aslında şu noktalarda odaklanmaktadır:
• İçeriğin çok yoğun ve okumaya, etkinlik yapmaya dayalı olması
• Yönergelerin yeterince açık olmaması
• İçeriğe göre sürenin kısa olması
• Öğretmenlerin teknoloji becerilerinin yeterli düzeyde olmaması
• Eğitim zamanlarının iş yükü ve aile sorumlulukarı nedeniyle uygun olmaması
Bu sınırlılıklara ilişkin aşağıdaki ilk görüş hepsini özetlemektedir:
Erkek Sınıf Öğretmeni
Öncelikle bilgisayar kullanımı hakkında bilgi verilmeli. Bu gibi kursların seminer dönemlerinde
verilmesini isterim. Süre de uzun olmalı. Ama bütün bu olumsuzluklara rağmen kursta yeni
bilgi ve beceriler öğrendim...
Kadın Türkçe Öğretmeni
Sene sonuna gelmesi nedeniyle öğrenci işleri, sene sonu hazırlıkları vs. derken program arada
kaynadı gitti. Aslında mart-­‐nisan gibi olsaydı çok iyi olurdu.
12

Erkek Coğrafya Öğretmeni
Bu kursa seçilen öğretmenlerin ilk önce bilgisayar kullanımı ile igili uygulamalı bir eğitimden
geçirilmesi gerektiğini düşünüyorum.
Erkek Sınıf Öğretmeni
Kursun ve bu eğitimin bende çok önemli katkıları oldu. Ancak isterdim ki eğitimi tam zamanlı
alayım ve kurs dışında geçen öğleden sonraki sürelerimde de kursa adapte olayım. Daha
verimli, daha üretken olabilirdim kanaatindeyim.
Eğitimin etkililiği ve katılımcıları derslerinde proje tabanlı öğretim ve teknolojiyi etkin kullanma
konularında hazır hale getirmeye ilişkin elde ettiğimiz bulgular şunlardır:
• Katılımcı öğretmenler proje tabanlı öğretim ve benzeri öğrenci merkezli öğretim stratejileri
konusunda bilgi ve beceriler kazanmaktadırlar.
• Eğitim teknolojiyi öğretim süreçlerinde etkili kullanma konusunda deneyim kazandırmakta ve
model olmaktadır.
• Eğitim sonunda öğretmenler proje tabanlı öğretim ve teknoloji kullanma konularında kendilerini
hazır hissetmektedir
• Eğitimin içeriğine ve uygulama biçimine ilişkin sınırlılıkları olduğu düşünülmektedir:
• İçeriğin çok yoğun ve okumaya, etkinlik yapmaya dayalı olması ile birlikte yönergelerin
yeterince açık olmaması eğitimin içeriğine ilişkin başlıca sınırlılıklarıdır.
• İçeriğe göre eğitim süresinin kısa olması ve eğitim zamanlarının uygun olmaması, eğitimin
uygulama biçimine ilişkin sınırlılıklardır.
3. Eğitici Formatör Öğretmenlerin Etkililiği
Aşağıda yer alan 9, 10 ve 11 numaralı şekillerde gözlemlenebileceği gibi anketi cevaplayan
öğretmenlerin büyük bir bölümüne göre Eğitici Formatör Öğretmenler eğitimler boyunca başarılı
rehberlik yapmışlardır. Anketin açık uçlu sorusuna verilen cevaplar ve ziyaretlerimiiz sırasında
gerçekleştirdiğimiz görüşmelerden elde ettiğimiz nitel veriler de nicel verileri desteklemektedir.
Katılımcıların çoğu Eğitici Formatör Öğretmenlerine teşekkür ederek yorumlarını bitirirken bazıları,
Onların anlayışlı, sabırlı ve yardım sever olduklarını vurgulamışlardır.
13

Şekil 9: Eğitici Formatör Öğretmenlerin ünite planı hazırlama süreci boyunca rehberlik yapma konusundaki
performansları
Kesinlikle Başarısız
Biraz Başarılı
Başarılı
Kesinlikle Başarılı
4.5
12.0
47.1
36.4
0 12.5 25.0 37.5 50.0
Şekil 10: Eğitici Formatör Öğretmenlerin öğretmenlerin tartışmalara etkin katılımını sağlama konusundaki
performansları
Kesinlikle Başarısız
Biraz Başarılı
Başarılı
Kesinlikle Başarılı
3.1
10.2
49.1
37.6
0 12.5 25.0 37.5 50.0
Şekil 11: Eğitici Formatör Öğretmenlerin eğitim gerektirdiği teknoloji becerileri konularında katılımcılara
yardımcı olma konusundaki performansları
Kesinlikle Başarısız
Biraz Başarılı
Başarılı
Kesinlikle Başarılı
3.1
8.8
47.4
40.7
0 12.5 25.0 37.5 50.0
14

Öte yanda, geçmiş yıllarda Eğitici Formatör Öğretmenlerin yaşadığı yönetsel sorunlar bu yıl da
devam etmektedir; ancak önemli ölçüde azalmıştır. Bu azalmada programın geçen yılki
yöneticilerinin sorunları takibi ve hemen çözmede gösterdikleri istekliliğin etkili olduğunu
düşünüyoruz. Geçmişe göre 2009-2010 döneminde gerekli yazışmalar gibi yönetsel destek
hizmetleri çok daha hızlı ve kararlılıkla gerçekleştirilmiştir.
Ayrıca, çevrimiçi ortamda Eğitici Formatör Öğretmenler daha iyi rehberlik yapmaktadır. Özellikle
öğrenci yönetim sisteminde incelediğimiz öğretmenlerin olması gerektiği gibi bir çevrimiçi rehberlik
gerçekleştirdiklerini gözlemledik. Özellikle daha fazla çevrimiçi eğitim veren eğiticilerin daha iyi
performans sergilediğini belirledik. Ayrıca yeni eğiticler arasında da oldukça başarılı performans
sergileyen Eğitici Formatör Öğretmenler olduklarını saptadık. Bu performans artışını geçmiş yıllara
göre daha fazla deneyim kazanılmasına ve yeni eğiticilerin seçiminde daha seçici davranılmasına
dayandırabiliriz.
Özetle, eğitimlerin başarısı üzerinde önemli etkisi olan Eğitici Formatör Öğretmenlerin
performanslarına ilişkin olarak 2009-2010 döneminde şu bulgulara erişilmiştir:
• Katılımcı öğretmenler Eğitici Formatör Öğretmenlerinin rehberlik performanslarını beğenmişlerdir.
• Geçmiş yıllarda Eğitici Formatör Öğretmenlerin yaşadığı yönetsel sorunlar bu dönemde oldukça
azalmakla birlikte devam etmektedir. Bu azalmada bu dönemde yöneticiliği üstlenen Bakanlık
yetkililerin önemli etkisi vardır.
• Deneyim kazandıkça Eğitici Formatör Öğretmenler çevrimiçi eğitimde daha iyi rehberlik
yapmaktadır.
15

4. Eğitimin Farklı Unsurlarına İlişkin Görüşler
Daha önceki dönemlere ilişkin bulgularımızla tutarlı biçimde 2009-2010 döneminde de öğretmenler
eğitimin farklı unsurları büyük ölçüde yararlı ya da çok yararlı bulmuşlardır. Tablo 2 öğretmenlerin
farklı unsurlara ilişkin ankette belirttikleri görüşlerini yansıtmaktadır.
Table 2: Eğitim farklı unsurlarına ilişkin öğretmenlerin görüşleri
Unsur Yararlı Bulma Düzeyi (%)
Temel Soruları ve Ünite Sorularını hazırlama ve öğretim
sürecindeki yararlarını keşfetme
Pedagojik (eğitsel) konularda derinlemesine düşünme ve
tartışma
Ünitenizde yararlanabileceğiniz kaynakları bulma ve
değerlendirme
Kesinlikle
Değil
Biraz Yararlı Yararlı Çok Yararlı
2.6 12.9 48.5 36
4 11 49 30
3.8 14.7 49.3 32.2
Öğrenci çokluortam sunumları hazırlama 3.3 15.2 48.1 33.4
Öğrenci yayınları hazırlama 2.8 17.4 46.6 33.2
Öğretmen destek malzemeleri hazırlama 2.9 15 47.6 34.5
Öğrenci Web siteleri hazırlama 8.6 22.1 42.8 26.5
Anketteki bu başlık ile ilgili diğer bir soru olan ʻBu eğitimde kazandığınız beceriler ve fikirler, kendi
derslerinizde öğrencilerinizle birlikte teknolojiden yararlanmanıza yardımcı olacak mı?’ sorusuna
ilişkin sonuçlar da geçmiş dönemlerdekine benzemektedir. Bu soruya öğretmenlerin yüzde 86.7ʻsi
Evet ve Kesinlikle Evet cevabı vermişlerdir (Şekil 12).
Şekil 12: Eğitimde kazanılan becerilerin, teknolojiyi öğrencilerle birlikte öğretim sürecinde kullanmaya
yardımcı olma durumu
Kesinlikle Hayır
Hayır
Evet
Kesinlikle Evet
2.9
10.3
58.1
28.7
0 15 30 45
Bu bulgu özellikle yüzyüze görüşmelerimizde elde ettiğimiz bir bulgu ile önemli ölçüde
örtüşmektedir. Geçmiş yıllarla tutarlı biçimde bu yılki görüşmelerimizde de öğretmenlerin zaman
sınırlılığı, müfredatı yetiştirme zorunluluğu, ağır iş yükü ve benzeri nedenlerle eğitimde öngörülen
60
16

ir ünite ya da konuyu tamamen proje tabanlı işleme gereğini yerine getiremediklerini saptadık.
Ancak bu öğretmenlerin eğitimde kazandıkları bilgi ve becerileri zaman zaman kullandıklarını
gözlemlemiştik. Bu dönem çok daha fazla sayıda öğretmen eğitimlerde edindikleri becerileri ya
fikirleri derslerinde kullanmaya başladılar. Örneğin eğitimi aldıktan sonra oldukça deneyimli bir sınıf
öğretmeninin sınıf Web günlüğü açarak öğrencilerinden öğrendiklerini bu günlükte yansıtmalarını
istediğini öğrendik. Daha ilgi çekici olanı eğitim almamış bir başka öğretmenin, eğitime katılan bir
meslektaşından görüp beğendiği, eğitimde sunulan Büyük Fasülye Yarışı örnek uygulamasındaki
değerlendirme araçlarını kendi dersinde kullandığını saptamamızdı. Ayrıca görüştüğümüz
öğretmenlerin, eğitimde de yer alan güncel eğitim kavramlarını daha doğru biçimde kullandıklarını
belirledik. Bu tür örnekler eğitimin aslında beklenen hedeflerine ulaştığının bir göstergesi olarak
değerlendirilebilir.
Özetle,
• katılımcı öğretmenler;
• eğitimin farklı unsurları büyük ölçüde yararlı ya da çok yararlı bulmaktadırlar ve
• bir üniteyi tamamen proje tabanlı işlemeseler bile eğitimin farklı unsurlarını kendi derslerinde
kullanmaktadırlar.
• Ayrıca eğitimde sunulan kaynaklar eğitimi almayan öğretmenler tarafından da kullanılmaktadır.
17

5. Engeller
SRI tarafından hazırlanan ve tüm dünyada uygulanan anket sorulara ek olarak katılımcıların Intel ®
Öğretmen Programının başarılı biçimde uygulanmasına engel olabilecek konulara ilişkin görüşlerini
almak istedik. Bu bağlamda engel oluşturabilecek 12 faktör sunularak bu faktörlerden hangilerinin
ne ölçüde öğretmenlerin Program kapsamında önerilen yaklaşımları sınıflarında uygulamaya engel
olabileceğini sorduk. Ayrıca kendilerini yeni faktörler eklemelerine de izin verdik.
Şekil 13: Programın eğitim sonrasında sınıflarda uygulanmasına engel oluşturabilecek faktörler
Geçmiş yıllardakine benzer bir bulguya ulaşılmıştır. Katılımcı öğretmenlerin oldukça büyük bir
bölümü ağır iş yüklerini (%77.5), okullardaki teknolojik altyapının durumunu (%75.8) ve öğrencilerin
evlerinde teknolojiye erişimlerini (%75.5) başarıyı etkileyebilecek önemli faktörler olarak
belirtmişlerdir. Geçmiş yıldan farklı olarak okullardaki altyapı ve öğrencilerin teknolojiye erişimi yer
değiştirmiştir ancak karşılaştırma sonucunda aralarında istatistiksel olarak anlamlı bir farka
rastlanmamıştır. Gerek görüşme gerekse açık uçlu sorulara verilen cevaplar incelendiğinde de
özellikle müfredatı yetiştirme telaşının, okuldaki diğer görevlerinin ve okul dışındaki
sorumluluklarının öğretmenler için ağır iş yükü oluşturduğunu belirtmişlerdir. Bu bağlamda
Programda önerilen proje tabanlı uygulamalara ayıracak zaman bulamadıklarını ve hatta eğitimlere
bile zaman ayırmakta zorlandıklarını açıklamışlardır. Ulaştığımız bazı öğretmen yorumları aşağıda
verilmiştir:
Öğretmenlerin işyükü
Okullardaki teknolojik altyapı
Öğrencilerin evlerindeki teknoloji olanakları
Öğretmenlerin teknoloji becerileri
Öğrencilerin motivasyonu
Öğrencilerin teknoloji becerileri
Öğretmenlerin evlerindeki teknoloji olanakları
Intel® Öğretmen Programın yönetsel uygulanış biçimi
Intel® Öğretmen Programın içeriği
Eğitici Formatör Öğretmenlerin motivasyonu
Eğitici Formatör Öğretmenlerin teknoloji becerileri
Aynı hamam aynı tas! Altyapı sorunu çözülmeden, öğrencilerin evlerinde bilgisayarları
olmadan nasıl proje yaptırabilirsiniz ki? Ayrıca okulda, okul dışında bir sürü sorumluluğumuz
var. Proje yaptırmam demek, benim eve daha az zaman ayırmam demek. Bu iş yükü ve
müfredatı yetiştirme telaşı ile burada söylenenler yapılamaz.
0 20 40 60 80
41.9
38.3
29.4
24.7
20.3
54.1
52.7
64.0
77.5
75.8
75.5
18

Program iyi ama okulların 2iziki ve teknik altyapısı nedeniyle, kalabalık sını2larla uğraşmak
zorunda kaldığımızdan bu uygulanamaz.
Benim sınıfımda 43 öğrencim var. Geçen sordum bunların sadece 9‘unun evinde bilgisayar var.
Okuldaki bilgisayar labaratuvarı ise zaten hep dolu. Teknolojiyi nasıl kullanayım? Nasıl proje
yaptırayım. Çocuğa gidin İnternet kafe’ye diyemem ki!
Benzer biçimde bu faktörlere ek olarak öğretmenlerin teknoloji becerileri de (%64) bu yıl da önemli
bir faktör olarak belirtilmiştir. Ancak geçen yıla göre bu yıl, bu faktörü belirten öğretmenlerin
oranında önemli bir düşüş gözlemlenmiştir. Geçen yıl öğretmenlerin %69.3ʼü bu faktörü belirtirken
bu yıl bu oran %64ʼe inmiştir. Bu durum öğretmenlerin teknoloji becerilerinde olumlu bir gelişme
olduğu şeklinde de yorumlanabilir. Görüşmelerimizde özellikle yaş bağlamında daha deneyimli ve
kadın öğretmenlerin özellikle Web günlüğü ve Wiki türü teknolojileri kullanmakta zorlandıkları,
ancak yeni nesil öğretmenlerin pedagoji alanında olduğu kadar teknoloji alanında da daha dolu
geldikleri belirtilmiştir. Bir Eğitici Formatör Öğretmen:
Benim eğitimimde bir bayan bir erkek öğretmen vardı. İkisi de, özellikle de erkek olanı eski
öğretmenlerden. İnanın 3 hafta sadece Web günlüğünün ne olduğunu anlatmaya çalıştım. Ama
olmadı ben de bırakmak zorunda kaldım.
Bir İl yetkilisi ise
Yeni öğretmenlerimiz çok iyi. Biz daha demeden ne yapmaları gerektiğini biliyorlar. Teknolojiyi
iyi kullanıyorlar.
Öte yanda, geçen yılki sonuçlar ile bu yılki sonuçlara arasındaki en önemli farklılık öğrencilerin
teknoloji becerilerine ilişkindir. Geçen yıl öğretmenlerin önemli bir kısmı (%59.9) öğrencilerinin
teknoloji becerilerinin eksikliğini önemli bir engelleyici faktör olarak belirtirken bu yıl bu oranda
yaklaşık %7.7ʻlik bir düşüş gözlemlenmiştir. 2009-2010 döneminde, öğretmenlerin %52.7ʼsi
öğrencilerin teknoloji becerilerinin Programda önerilen projelere (öğrenci merkezli) ve teknoloji
kullanımına dayalı öğretim stratejisinin başarılı biçimde uygulanmasında engel olabileceğini
belirtmiştir. Ancak, bu yıl öğrencilerin motivasyonu geçen yıla göre çok daha fazla oranda (%54.1)
öğretmen tarafından başarıyı engelleyen bir faktör olarak gösterilmiştir. Görüşme ve açık uçlu
sorulara verilen cevaplar da destekler niteliktedir. Birçok öğretmen sınavlara dayalı eğitim sistemini
eleştirirken öğrencilerin projelerle uğraşmak yerine sınava hazırlık yapmayı tercih ettiklerini ya da
aileleri tarafından tercih ettirildiklerini belirtmiştir. Hatta az sayıda da olsa bazı öğretmenler Intel ®
Öğretmen Programı türü tüm hizmetiçi eğitimlerin anlamını yitirdiğini sınavlara öğrencileri
hazırlama becerisinin daha önemli olduğunu vurgulamışlardır.
Bunlara ek olarak geçen yıl olduğu gibi bu yıl da Programın içeriği (%29.4) ve uygulama biçimi
(%38.3), Eğitici Formatör Öğretmenlerin beceri (%20.3) ve motivasyonları (%24.7) daha az sayıda
katılımcı öğretmen tarafından birer engel olarak görülmüştür. Ancak görüşmelerimiz ve açık uçlu
sorulara verilen cevaplar öğretmenlerin Programın uygulanışı ve içeriğinin yoğunluğu ile ilgili
sorunları olduğunu ortaya koymaktadır. Uygulanış biçimi bağlamında en önemli sorun olarak
Programın süresi gösterilmektedir. İçeriğin yoğun olması ve kuramsal açıklamaları da içermesi
nedeniyle eğitim daha geniş zaman diliminde verilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. İçerik
bağlamında ise hem Eğitici Formatör Öğretmenler hem de katılımcı öğretmenler tarafından
19

elirtilen en önemli sorun okuma gerektirmesi. Eğitici Formatör Öğretmenler katılımcıların genelde
okumak yerine bilgilerin kendilerine anlatılmasını istediklerini belirtmişlerdir.
Sonuç
Temmuz 2009 - Ağustos 2010 döneminde Intel® Öğretmen Programına ilişkin topladığımız nitel ve
nicel bulgular ışığında ulaştığımız sonuçlar, değerlendirme çalışmamızın çatısını oluşturan etkililik,
verimlilik, çekicilik ve sürdürülebilirlik bağlamlarında sunulmuştur.
Etkililik
Etkililik, hedeflenen çıktılara ulaşma düzeyidir. Intel ® Öğretmen Programının etkililiği, programın
öğretmenleri proje-tabanlı öğretim uygulamaları gerçekleştirirken teknolojiden kendilerinin ve
öğrencilerinin yararlanmasını sağlama hedefi doğrultusunda değerlendirilebilir. Bu bağlamda
Temmuz 2009 - Ağustos 2010 döneminde şu sonuçlara ulaşılmıştır:
• Eğitimi tamamlayan öğretmenlerin büyük çoğunluğu programın içeriğini son derece yararlı ve
anlamlı bulmaktadır.
• Öğretmenlerden çoğu programın gereği olan herhangi bir derslerinde herhangi bir konuyu/üniteyi
proje-tabanlı gerçekleştirme konusunda çekingen davranmaktadırlar. Bu çekingenliğin başlıca
nedenleri zaman bulamama, işyükünden kaçınma ve teknoloji becerilerine güvenememe
gelmektedir.
• Eğitimi tamamlayan öğretmenlerden küçük bir oranı, eğitim sonunda kendilerinden beklenen bir
üniteyi ya da konuyu Intel ® Öğretmen Programı Temel Kursunun gerektirdiği şekilde
gerçekleştirmektedir. Ancak, öğretmenlere, eğitim sonunda ihtiyaç duydukları destek ve teşvik
sağlandığında, derslerinde proje tabanlı uygulamalar gerçekleştirmekte ve teknolojiyi daha etkili
kullanmaktadırlar. Bu tür destek olarak gerçekleştirdikleri proje tabanlı uygulamalar sonunda
neredeyse 0 noktasında olan teknoloji becerilerini ʻiyi kullanıcıʼ seviyesine getiren yüzlerce
öğretmen bulunmaktadır.
• Öğretmenlerin hemen hepsi eğitimde edindikleri bilgi, beceri ve kaynaklardan derslerinde
yararlanmaktadır. Örneğin; broşür ya da bülten hazırlayarak velileri haberdar etme fikri, eğitmde
sağlanan broşür/bülten şablonlarını kullanma, öğrencileri sorular sorarak konuya yönlendirme,
değerlendirme tablosu (rubric) ve denetim listesi gibi araçları kullanarak öğrencilerin öz ve akran
değerlendirmesi yapmasını sağlama, bu değerlendirme araçlarını hazırlama, Web günlükleri
(blog) aracılığıyla öğrencilerden geribildirim alma ya da öğrencileri/velileri ödevlerden haberdar
etme en sık karşılaşılan, Intel ® Öğretmen Programı kapsamında öğretmenlerin kazandıkları ya
da geliştirdikleri ve daha sonra sık kullandıkları uygulamalardır.
• Öğretmenlerin çoğu özyönelim, üstbiliş, üst düzey düşünme becerileri, yansıtıcı öğretim gibi
güncel kavram ve uygulamalardan bu eğitimlerde haberdar olmaktadır.
• Eğitimlerdeki fikir ve kaynakları eğitimi alan öğretmenlerin meslektaşları da kendi derslerinde
kullanmaktadır.
20

• Intel ® Öğretmen Programının bir yan çıktısı olarak Eğitici Formatör Öğretmenlerin ve katılımcı
öğretmenlerin çevrimiçi öğrenme (e-öğrenme, uzaktan öğrenme) konusunda önemli deneyim
kazanmaktadırlar.
Özetle, Intel ® Öğretmen Programının tam olarak eğitimi alan tüm öğretmenlerin proje tabanlı
uygulamaları daha fazla gerçekleştirmelerini ve teknolojiyi daha etkili kullanmalarını sağladığını
söyleyemeyiz. Ancak, öğretmenler, yenilenen ilköğretim ve ortaöğretim müfredatlarının da
gerektirdiği bir çok beceriyi ilk kez bu eğitimlerde kazanmaktadır ya da bu eğitim sırasında
geliştirme fırsatı bulmaktadır. Eğitime karşı son derece tepkili olan ve hatta eğitimi almayan ancak
eğitim içeriğinden haberdar olan öğretmenler bile eğitimdeki kaynak ve fikirlerden bazılarını
derslerinde kullanmaktadır. En azıdan güncel eğitim kavram ve uygulamaları konusunda haberdar
olmaktadırlar.
Verimlilik
Verimlilik, eğitim alanında, en az zaman, emek ve mali kaynak harcayarak en üst düzeyde
performans elde etme durumu olarak tanımlanabilir. Intel ® Öğretmen Programının etkililiğini ise
yalnız eğitimden geçen öğretmen sayısı ve eğitimlere harcanan emek ile zaman bağlamında
değerlendirebilmekteyiz. Özellikle mali kaynaklar konusunda analizler yapmamız değerlendirme
konusudaki anlaşmamızın dışında kalmaktadır. Eğitimden geçen öğretmen sayılarına bakıldığında
ise şu sonuçlara ulaşılmıştır:
• Karma (blended) eğitimlerin yaygınlaşmasıyla bu dönemde geçmiş dönemlere göre çok daha
fazla sayıda (yaklaşık 24.000) öğretmen eğitime alınmıştır. Bu bağlamda, MEBʼnın ileride
gerçekleştirmeyi planladığı geniş çaplı hizmetiçi eğitim uygulamalarına örnek teşkil edebileceği
düşünülebilir.
• Özellikle bu dönemde projenin sorumluluğunu üstlenen MEB yetkililerinin, yönetim desteğini
olabildiğince zamanında ve yerinde sağlamasının bir sonucu olarak Eğitici Formatör Öğretmenler
daha fazla eğitim açabilmişlerdir.
• Okul yöneticileri de eğitimlerin açılmasında ve öğretmenlerin katılımında önemli rol
oynamaktadır. Eğitim yaklaşımları ve teknoloji kullanımı konularında vizyon sahibi yöneticilerin
okullarında Intel ® Öğretmen Programı türü mesleki gelişim uygulamalarına katılımı ve
teknolojinin daha yaygın kullanımını önemli ölçüde teşvik etmektedir.
• Okul Eğitici Formatör uygulaması da eğitimlerin sayısının artmasında önemli bir rol oynamıştır.
• Eğitici Formatör Öğretmenlerin çevrimiçi öğrenme konusunda deneyim kazanmaları, eğitimlerin
daha az zaman ve emek harcanarak gerçekleştirilmesini sağlamıştır. Özellikle deneyimli Eğitici
Formatör Öğretmenler, eğitimelerde eskiye oranla daha az emek ve zaman harcamaktadırlar.
• Eğitim içeriğinin yoğunluğu nedeniyle, eğitimler hala Eğitici Formatör Öğretmenler ve katılımcılar
için benzerlerine oranla daha fazla emek ve zaman gerektirmektedir.
Özetle, karma eğitimin uygulanması, yönetim desteğinin zamanında ve yerinde sağlanması, Okul
Eğitici Formatör uygulamasına geçilmesi, okul yöneticilerinin bilinçlendirilmesi geçmişe oranla
daha fazla sayıda öğretmenin eğitime katılmasına neden olmuştur. Çevrimiçi öğrenme konusunda
21

Eğitici Formatör Öğretmenlerin deneyim kazanmaları ise eğitimlere daha az zaman ve emek
harcamalarını sağlamıştır. Ancak yine de eğitim içeriğinin yoğunluğu daha fazla emek ve zaman
harcanmasına yol açmaktadır.
Çekicilik
Çekicilik, eğitim ortamlarına ya da uygulamalarına tüm paydaşların motive olmuş biçimde katılımı
ile ilgilidir. Intel ® Öğretmen Programının çekiciliğini Eğitici Formatör Öğretmenlerin ve katılımcı
öğretmenlerin programa ilişkin tutumları bağlamında değerlendirebilmekteyiz. Bu çerçevede
2009-2010 döneminde şu sonuçlara ulaşılmıştır:
• Intel ® Öğretmen Programının zor ve zaman alıcı bir eğitim olduğuna ilişkin önyargı devam
etmektedir.
• Eğitici Formatör Öğretmenler, her ne kadar durumlarında iyileştirmeler sağlansa da, kendilerine
daha kolay gelen teknoloji öğretimi konusunda eğitimler açmayı tercih etmektedirler. Pedagoji
konusunda deneyim eksikliği olan Formatörler daha fazla olumsuz tutum geliştirmektedirler.
• Katılımcı öğretmenler de pedagoji yerine teknoloji ağırlıklı eğitimleri tercih etmektedirler. Eğitime
ilişkin yeni kavram ve uygulamalar konusunda direnç göstermekte, alışkanlıklarından kurtulma
konusunda sıkıntı yaşamaktadırlar. Bu nedenle Intel ® Öğretmen Programının içeriğine ilişkin
olumsuz tutum geliştirmektedirler.
• Eğitimin içeriğinin yoğun ve okumaya, etkinlik yapmaya dayalı olması ile birlikte yönergelerin
yeterince açık olmaması da eğitime ilişikin olumsuz izlenim oluşmasına yol açmaktadır.
• Karma eğitimin (e-öğrenmenin) uluslararası standartlar doğrultusunda oldukça yapılandırılmış
biçimde uygulanması sonucu içeriğe göre eğitim süresinin kısa olduğuna ilişkin bir algı
geliştirilmiştir. Katılımcı öğretmenlerin çevrimiçi öğrenme ve iletişim kurma konularında deneyimli
olmamaları da zamanı etkili kullanmalarını engellemektedir.
• İlki bu dönem gerçekleştirilen proje yarışması, programa ilişkin ilgiyi arttırmıştır.
• Okul yöneticilerinin ve İl MEB yetkililerinin Intel ® Öğretmen Programına ilişkin destekleri, Eğitici
Formatör Öğretmenler ve katılımcı öğretmenlerin motivasyonu üzerinde etkili olmaktadır.
• Eğitici Formatör Öğretmenler ile birlikte gerçekleştirilen değerlendirme toplantıları, sorunları
olduğunda hemen ulaşabilecekleri MEB yetkililerinin bulunması gibi düzenlemeler de teşvik edici
olmaktadır.
Özetle, Intel ® Öğretmen Programının teknolojiden çok güncel eğitim kavram ve yaklaşımları
üzerinde odaklanması, etkinliğe dayalı gerçekleştirilmesi nedenleriyle hem Eğitici Formatör
Öğretmenler hem de katılımcı öğretmenler arasında çok zaman ve emek gerektiren bir eğitim
olduğu yönünde önyargıya yol açmaktadır. Çevrimiçi öğrenme ve iletişim kurma konularındaki
deneyim eksiklikleri de bu önyargıyı güçlendirmektedir. Ancak okul ve il yöneticilerinin destekleri ile
proje yarışmaları motivasyonu arttırmaktadır.
22

Sürdürülebilirlik
Sürdürülebilirlik, bir uygulamanın orta ve uzun vadede başarıyla uygulanmaya devam ettirilebilme
düzeyidir. Intel ® Öğretmen Programının sürdürülebilirliği, daha fazla sayıda öğretmenin eğitime
katılması ve derslerinde programın önerdiği yaklaşımları uygulayabilmeleri ile değerlendirilebilir. Bu
bağlamda 2009-2010 yılında şu sonuçlara ulaşılmıştır:
• Karma eğitime geçilmesi daha fazla öğretmenin eğitimlere katılmasını sağlamaktadır.
• Yönetim sorunları azaltıldığında eğitim sayısında artış olmaktadır.
• Öğretmenlere eğitim sonunda destek sağlandığında daha fazla derslerinde proje tabanlı öğretim
uygulamaları gerçekleştirmekte ve teknolojiyi daha etkili kullanmaktadırlar.
• Yarışma türü teşvik unsurları programda çnerilen proje tabanlı öğretim yaklaşımının okullarda
daha fazla uygulanmasını sağlamaktadır.
• Liderlik Forumu türü eğitilere katılmış okul ve il yöneticilerinin bulunduğu yerlerde program daha
fazla uygulanmaktadır.
Özetle, daha esnek bir yapıya kavuşturulması, gerekli teşviklerin ve yönetim liderliğinin sağlanması
sonucu program daha fazla sürdürülebilir konuma gelmiştir.
Öneriler
Intel® Öğretmen Programının daha etkili, verimli, çekici ve sürüdürülebilir olmasına ilişkin olarak
önerilerimiz aşağıda sıralanmıştır. Bu öneriler büyük ölçüde geçen yıl yaptığımız önerilerle
benzerlikler göstermektedir.
• Intel® Öğretmen Programının en güncel versiyonu olan ve daha esnek, tamamen çevrimiçi
öğrenme ortamı sağlayan Temel Bileşenler en kısa sürede uygulamaya konulmalı ve zaman
içinde Karma modelin tamamen yerini almalıdır. Böylece:
• İçerik bir bütün halinde değil, küçük parçalar halinde verilebilir. Bu da programın yoğun
içeriğine ilişkin eleştirilerin ve sorunların ortadan kalkamasını sağlar.
• Daha esnek yapıda gerçekleştirileceği için gerek formatör öğretmenlerin gerekse katılımcı
öğretmenlerin daha fazla katılımı sağlanabilir ve Sonuç bölümünde sözü edilen önyargılar
ortadan kaldırılabilir.
• Katılımcı öğretmenlere uygulama sırasında destek sağlama amaçlı Okul Eğitici Formatör
Öğretmen programının etkileri henüz hissedilmemektedir. Ancak göstergeler olumlu yöndedir. Bu
uygulamaya ağırlık verilmelidir.
• Eğitici Formatör Öğretmenler daha fazla takip edilmeli, yanlız bırakılmamalıdır. İhityaç duydukları
yönetim desteği mümkün olan en kısa sürede sağlanmalı, sorunları çözülmelidir.
23

• Eğitici Formatör Öğretmenlere sosyal destek sağlamak amacıyla yüzyüze değerlendirme
toplantıları düzenlenmeye devam edilmeli, çevrimiçi sosyal paylaşım ortamlarına katılımları daha
fazla sağlanmalıdır.
• Eğitici Formatör Öğretmenlerin motivasyonunu arttırmak amacıyla Proje Yarışmasına en fazla
katkı (katılım vb.) sağlayan ya da en fazla öğretmen yetiştirenler çeşitli biçimlerde (teşekkür
belgesi, donanım desteği sağlama, vb.) onurlandırılmalıdır.
• Katılımcı öğretmenlerin, eğitimlere katılma ve sonrasında proje tabanlı etkinlikler
gerçekleştirirken teknolojiyi etkili kullanma konusunda teşvik edilmesi gerekir. Bu bağlamda,
Proje Yarışmaları devam etmeli ve katılım teşvik edilmelidir. Örneğin, en fazla katılım olan okul
ve il yöneticilerine teşekkür yazıları göndermek, bu okulların, illerin ve başarılı projelerin
tanıtımlarını ulusal/yerel basında yapmak etkili olabilir.
• Intel ® Liderlik Forumu uygulamasını yaygınlaştırarak okul ve il yöneticilerinin programa destekleri
sağlanmalıdır.
• Müfettişlerin programdan haberdar edilmesi ve okul ziyaretlerinde doğrudan Intel® Öğretmen
Programı olmasa bile genel olarak uygulanan projelere ilişkin sorular sorması, hem Intel®
Öğretmen Programı hem de diğer projelerin etkisini arttırabilir.
• Daha önce belirttiğimiz gibi Eğitici Formatör Öğretmen ve Okul Formatörü seçimlerinde dikkatli
olunmalıdır. Olabildiğince iç motivasyona sahip, başkalarıyla işbirliği içinde çalışabilecek,
iletişime açık öğretmenler seçilmelidir.
• Katılımcı öğretmenlerin seçiminde de dikkatli olunmalıdır. İhtiyaç duyan öğretmenlere eğitim
öncesinde Web 2.0 eğitimi türü genel teknoloji eğitimleri verilmelidir.
• Okullardaki alt yapı çalışmaları bütünlükçü bir yaklaşımla ele alınmalıdır. Duyurusu yapılan Fatih
Projesinin, programının önerdiği proje tabanlı, öğrenci merkezli öğretimi uygularken teknolojiden
etkili biçimde yararlanma amacına önemli katkılar sağlayacağını düşünüyoruz. Bu konuda
önerimiz, sınıflardaki donanımın yalnız öğretmenin kullanımına değil aynı zamanda öğrencilerin
kullanımına da imkan sağlayacak biçimde kurulmasıdır.
24