gelişmekte olan ülkelere yönelik finansal sermaye hareketleri ve ...

İkinci nesil kriz modellerinin tanımının sabit döviz kuru rejimi uygulayan bir ülkenin
ciddi ekonomik kriz göstergelerine sahip olmamasına rağmen beklentilerin değişmesi ve
spekülatif ataklarla kur rejimini sürdüremez hale gelmesi şeklinde özetlenmesi mümkündür.
Bu tanımdan yola çıkarak ikinci nesil kriz modellerinin de; spekülatif atakların devalüasyonla
sonuçlanması yada kamu otoriterinin döviz rezervlerini kaybederek yerel parayı savunması
olarak tanımlanan para krizlerini açıklayan modeller olduğu ortaya koyulabilecektir.
2.2.3.3 Yeni Nesil Kriz Modelleri
1990’ların ikinci yarısına kadar birinci ve ikinci nesil kriz modellerinin yaşanan
ekonomik krizleri açıklamada yeterli bir seviyede olduğu düşünülmüştür. Ancak 1997 yılında
yaşanan Güneydoğu Asya krizini her iki model de açıklamada yetersiz kalmıştır. Krizin hem
bankacılık hem de para krizi özellikleri göstermesi, kur baskısının çok belirgin olmaması ve
hızla tüm bölge ülkelerine yayılması daha önceki kriz modellerinin öngörmediği unsurlardır.
Bu yüzden bu ekonomik krizin açıklanabilmesi ve daha sonra yaşanabilecek krizlerin
öngörülebilmesi için yeni nesil kriz modellerine gerek duyulmuştur (Hacıhasanoğlu, 2005:
15).
Üçüncü nesil kriz modelleri yada Asya krizini açılamaya yönelik modeller olarak da
adlandırılan yeni nesil kriz modelleri, krizin çeşitli unsurlarına değinen birçok modelden
oluşmaktadır. Bu modeller genel olarak krizi bankacılık ve finans sektörü kaynaklı gördükleri
için bankacılık sektörü ile ilgilidirler (Ardıç, 2004: 43). Üçüncü nesil kriz modellerini
açıklamadan önce “ikiz kriz” tanımlamasının yapılması gerekmektedir. Her ne kadar kriz
türleri başlığı altında ekonomik krizler üç ana türe ayrılmış bulunsa da Güneydoğu Asya
krizinin ardından ekonomi literatürüne ikiz kriz denen kriz türü de eklenmiştir. Marion,
Kaminsky ve Reinhart gibi iktisatçılar tarafından geliştirilen ikiz kriz modeli, para ve
bankacılık krizlerinin aynı anda görüldüğü bir bileşimdir (Hacıhasanoğlu, 2005: 18). İkiz kriz
modeline göre para ve bankacılık krizleri eş zamanlı olarak yaşanabileceği gibi, birbirlerini
tetikler biçimde yakın zamanlarda da yaşanabilmektedir. Bankacılık sektörü ile özellikle
ödemeler dengesi başta olmak üzere makro ekonomik dengeleri birbirine bağlayan unsur ise
uluslararası sermaye hareketleri olmaktadır (Yay – Yay – Yılmaz, 2001:26). Uluslararası
sermaye hareketlerinde beklentilere bağlı olarak yaşanan ani değişimler, döviz kurunda ciddi
sapmalara yol açarak hem bankacılık sektörünü hem de makroekonomik dengeleri risk altına
alabilmektedir. İkiz kriz modelleri ise bu durum sonucunda ortaya çıkmaktadır.
74