gelişmekte olan ülkelere yönelik finansal sermaye hareketleri ve ...
gelişmekte olan ülkelere yönelik finansal sermaye hareketleri ve ...
gelişmekte olan ülkelere yönelik finansal sermaye hareketleri ve ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
krizinde bankacılık sistemine gü<strong>ve</strong>nini kaybederek mevduatlarını çeken fon sahipleri, merkez<br />
bankasının krizi önlemede yetersiz kalacağı beklentisine girebilir. Bu beklenti banka<br />
mevduatlarının içinde yabancı yatırımcılara ait fonların ağırlıklı olması halinde bankalardan<br />
çekilen mevduatların, dövize çevrilerek yurtdışındaki bankalara yönelmesine sebep<br />
olabilecektir. Bu durumda yaşanan bankacılık krizi bir süre sonra ülke parasından kaçış<br />
eğilimi meydana getirerek, merkez bankasının da olası müdahalesiyle ülkenin döviz<br />
rezervlerinin erimesine <strong>ve</strong> kur rejiminin çökmesine yol açan bir döviz kuru krizi haline<br />
gelebilir.<br />
Genel olarak tekrarlanırsa para krizi; başta spekülatif atak olmak üzere, herhangi bir<br />
etki sonucu ülke parasının devalüe edilmesiyle yada değer kaybetmesiyle sonuçlanan; <strong>ve</strong>ya<br />
spekülatif bir atak yada ülke parasından kaçışın başlaması sonucunda ortaya çıkan bir krizdir.<br />
Para krizi ülke yetkililerinin uluslararası rezervleri önemli bir biçimde harcamasına <strong>ve</strong>ya faiz<br />
oranlarını hızlı bir biçimde yükselterek yerel para birimlerinin değerini savunmaya<br />
zorlanmasına yol açar (Özer, 1999: 29). Ülke otoritelerinin faiz oranlarını aşırı derecede<br />
yükselterek döviz piyasasına müdahale etme yoluyla döviz kurunu baskı altında tutması, para<br />
krizi ile ilgili bir başka tanımın yapılmasına sebep olmaktadır. Buna göre para krizi döviz<br />
kuru değişimlerinin, döviz rezerv <strong>ve</strong> faiz oranı değişmelerinin ağırlıklı ortalaması <strong>olan</strong><br />
spekülatif baskı endeksinin değeri olarak tanımlanabilir (Yay – Yay - Yılmaz, 2001: 21).<br />
Bunların dışında para krizinin net bir şekilde tanımlanabilmesi için rakamsal olarak bazı<br />
koşulların gerçekleşmesi gerektiği yönünde görüşler de mevcuttur. Özellikle Jeffrey Frankel<br />
<strong>ve</strong> Andrew K. Rose yaptıkları çalışmalarda bu konuda ciddi kıstaslar getirerek ülke parasının<br />
bir yıl içerisinde en az %25 oranında değer kaybı yaşarsa <strong>ve</strong> bu değer kaybı bir önceki yıldan<br />
%10 oranında fazla olursa, para krizinin gerçekleşmiş olacağını belirtmişlerdir (Özer, 1999:<br />
33). Para krizlerinin ödemeler dengesinin bozulması <strong>ve</strong> döviz kuru rejiminin çökmesinden<br />
kaynaklanması, para krizleri ile ülkeden yaşanan uluslararası <strong>sermaye</strong> çıkışı arasında<br />
doğrudan bağlantılar olduğunu göstermektedir.<br />
Para krizlerinin, IMF’in belirlediği ekonomik kriz göstergeleri açısından ele alınması<br />
ile, hangi göstergelerin para krizine işaret ettiğini belirlemek mümkündür. Makroekonomik<br />
kriz göstergelerinden; para krizi göstergesi olarak nitelenenler ekonomik büyüme, ödemeler<br />
dengesi enflasyon, döviz kurları <strong>ve</strong> kredi fiyatlarındaki hızlı büyüme göstergeleridir. Başlıca<br />
para krizi göstergeleri şekil 5’de görülmektedir.<br />
62
Change language