gelişmekte olan ülkelere yönelik finansal sermaye hareketleri ve ...

Enflasyon oranı açısından bakıldığında, genel fiyatlar seviyesinde yaşanan ciddi
değişik likler kriz göstergesi olarak nitelenmektedir. Yüksek enflasyon oranları yatırımcıların
portföy riskini arttıracak, döviz kurlarını ve faiz oranlarını arttırıcı bir etki gösterecektir.
Yüksek enflasyon oranları yatırımları olumsuz etkileyeceği gibi ülkenin kredibilitesini de
düşürecektir. Enflasyon oranlarında yaşanacak ciddi düşüşler ise nominal gelirleri ve
likiditeyi ani bir şekilde düşürerek, başta bankalar olmak üzere finansal kurumları etkileyerek
bu kurumların faiz gelirlerinde ciddi azalmalar yaşatacak ve mali yapılarını bozacaktır (Evans
- Leone - Gill, 2000: 10). Enflasyon oranındaki artışlar para krizi göstergesi olarak ele
alınabileceği gibi özellikle finansal kriz göstergesi olarak değerlendirilmektedir. Enflasyon
oranında yaşanacak ciddi oranlardaki düşüşler ise bankacılık krizi göstergesi olarak
nitelenmektedir. Ancak enflasyon oranındaki düşüşler bankacılık krizi göstergesi olmasının
yanı sıra makroekonomik dengelerin değişmesine paralel olarak finansal kriz ve para krizi
göstergesi olarak da kullanılabilir.
Faiz oranları ve döviz kurlarının değişkenliği bir başka önemli kriz göstergesi olarak
nitelendirilmektedir. Faiz oranları ve döviz kurunun değişkenliği yabancı yatırımları
etkileyecek ve spekülatif ataklara zemin hazırlayabilecektir. Faiz oranlarının yükselme eğilimi
göstermesi uluslararası yatırımcıları ülkeye çekerek yerel paranın aşırı değerlenmesine sebep
olacaktır. Aşırı değerlenmiş para birimi biraz önce değinildiği gibi spekülatif ataklara imkan
verebilecektir. Döviz kurunda yaşanacak ani değişiklikler ülkenin uyguladığı döviz kuru
rejimine olan güveni sarsarak ülkenin kredibilitesini ve beklentileri olumsuz yönde
etkileyecektir. Ayrıca özel sektörün ve finansal kurumların döviz taahhütleri ve döviz
üzerinden yaptıkları borçlanmaları dikkate alındığında ciddi bir risk unsuru teşkil edecektir.
Dolayısıyla faiz oranları ve döviz kurunda yaşanacak ani dalgalanmalar bir ekonomik kriz
göstergesi olarak görülmektedir (Özer, 1999: 50). Faiz oranları finansal kriz, döviz kuru ise
para krizi göstergesi olarak değerlendirilebilecek olsa da aslında her iki ekonomik kriz türü
içinde gösterge niteliği taşımaktadır.
Kredi ve aktif fiyatlarında yaşanan hızlı büyüme bir diğer kriz göstergesidir.
Bankaların ve finansal kurumların sağladıkları kredilerin GSMH’ya oranında yaşanacak hızlı
bir artış parasal genişlemeye sebep olacağından bir süre sonra enflasyon ve döviz kurlarının
artması yönünde bir baskı oluşturacaktır. Ayrıca hızlı yaşanan bir parasal genişleme
bankacılık sektörünün mali yapısını da olumsuz etkileyebilecektir. Aktif fiyatlarında yaşanan
ani bir yükselme eğilimi, fiyatların daha da artarak ciddi bir şişme yaşanmasına sebep
52