gelişmekte olan ülkelere yönelik finansal sermaye hareketleri ve ...
gelişmekte olan ülkelere yönelik finansal sermaye hareketleri ve ...
gelişmekte olan ülkelere yönelik finansal sermaye hareketleri ve ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
sıçramaya sebep olmuştur. Günümüzde Dünya Ticaret Örgütü’ne göre yaklaşık 220 bölgesel<br />
ekonomik entegrasyon bulunmaktadır. Bu entegrasyonların yarıya yakını son 15 yıl içerisinde<br />
gerçekleştirilmiştir. Bu entegrasyonların başlıcaları kuruluşu 1957 Roma Antlaşması’na<br />
uzanan Avrupa Birliği; ABD, Kanada <strong>ve</strong> Meksika arasında 1993 yılında kurulan NAFTA ile<br />
1989’da Asya – Pasifik ülkeleri arasında kurulan <strong>ve</strong> ABD, Çin, Kanada, Japonya, Hong<br />
Kong, Singapur, Avustralya <strong>ve</strong> Kore başta olmak üzere 18 ülkeden oluşan APEC’tir. Dünya<br />
Ticaret Örgütüne göre bu ekonomik entegrasyonlardan AB dünya ticaretinin %38’ini,<br />
NAFTA %22’sini <strong>ve</strong> APEC ise %31’ini gerçekleştirmektedir. Bölgesel entegrasyonlar<br />
ticaretin yani ticari malların serbest dolaşımını sağlamakla birlikte, üretim faktörlerinin de<br />
ülkeler arasında dolaşımı fikrini gündeme getirerek <strong>finansal</strong> liberalleşmeye de katkıda<br />
bulunmuştur.<br />
Bölgesel ekonomik entegrasyonların yanı sıra çok uluslu şirket kavramı da ikinci<br />
dünya savaşından sonra ortaya çıkmış, bu şirketlerin güçlenmesi üretimin ana ülkeden pazar<br />
ülkeye yönelmesi eğilimine sebep olmuştur. Küresel üretime yön <strong>ve</strong>ren çok uluslu şirketler<br />
direkt uluslararası <strong>sermaye</strong> yatırımlarında, yabancı ülkedeki fiziki <strong>sermaye</strong>ye sahip <strong>olan</strong> <strong>ve</strong><br />
bunu işleten firmalar, olarak tanımlanmaktadır (Oksay: 1998: 1). Bugün dünya genelinde<br />
faaliyet gösteren çok uluslu şirketlerin sayısı 60 binin üzerine çıkmış durumdadır, bu şirketler<br />
dünya toplam üretiminin üçte ikisini, dünya ticaretinin ise yaklaşık %60'ını<br />
gerçekleştirmektedir. Bankalar <strong>ve</strong> mali kuruluşlar hariç, çok uluslu en büyük 100 işletmenin<br />
varlıkları toplamı 1,8 trilyon Dolar’a, yıllık satışları ise 2,5 trilyon Dolar’a ulaşmaktadır<br />
(Tağraf, 2002: 38). Dünya genelinde toplam varlıklar, net satışlar <strong>ve</strong> piyasa değeri<br />
bakımından yapılan değerlendirmeye göre en büyük beş çok uluslu firma sırasıyla Citi Group,<br />
General Electric, Bank of America, America Intl Group <strong>ve</strong> HSBC Group’tur. Avrupa Birliği<br />
başta olmak üzere gelişmiş ekonomilerde, sosyal haklardaki gelişmelerin etkisiyle artan<br />
işgücü maliyetleri, çevre fonları <strong>ve</strong> diğer bazı maliyet arttırıcı unsurlar, çok uluslu firmaların<br />
üretimlerini, maliyetlerin daha düşük olduğu <strong>gelişmekte</strong> <strong>olan</strong> <strong>ülkelere</strong> yönlendirmesine sebep<br />
olmuştur. Ticari küreselleşmenin etkisiyle dünya genelinde ürünlerini <strong>ve</strong> kendilerini<br />
tanıtabilen çok uluslu firmalar, <strong>finansal</strong> küreselleşmenin de yardımıyla üretimi, ana ülke<br />
dışına taşıyarak, yüksek miktarlarda uluslararası <strong>sermaye</strong> <strong>hareketleri</strong>nin gerçekleşmesine<br />
sebep olmuşlardır. Özellikle 2000’li yıllarla birlikte Çin Halk Cumhuriyeti 1990’lı yıllarda<br />
başlattığı ekonomik reformların karşılığını almaya başlamış <strong>ve</strong> çok uluslu şirketlerin<br />
yatırımlarını çekmeyi başarmıştır. 2000’li yılların başından itibaren üretim başta Çin olmak<br />
üzere <strong>gelişmekte</strong> <strong>olan</strong> <strong>ülkelere</strong> doğru yönelme eğilimi göstermektedir.<br />
4
Change language