gelişmekte olan ülkelere yönelik finansal sermaye hareketleri ve ...

Türkiye’de 2000 ve 2001 ekonomik krizleri öncesinde ciddi bir bankacılık krizi riskini ortaya
koymuştur.
Bütün bu kriz göstergelerine rağmen başarılı bir şekilde sürdüğüne inanılan ekonomik
program, Kasım 2000’de ilk ekonomik sarsıntının yaşanmasına sebep olmuştur. Türk
Lira’sının artan değeri ve buna paralel olarak artan cari açığa rağmen, ekonomik kriz para
piyasaları yüzünden değil, bankacılık sektöründen kaynaklanmıştır. Bankacılık sektöründe
faaliyet gösteren Demirbank ve Park Yatırım Bankası adındaki iki bankanın aldıkları
pozisyonlar sebebiyle likidite sorunu yaşamaya başlamasıyla birlikte, Kasım 2000’de
ekonomik kriz ortaya çıkmaya başlamıştır (Coşkun, 2004: 75). Bu iki banka yaşadıkları
likidite sorununu aşabilmek için, ellerindeki hazine bonosu gibi tüm varlıkları bankalar arası
piyasalarda satmaya başlamışlar, aynı dönemde yaşanan Arjantin krizi yüzünden duyarlı hale
gelen uluslararası fon sahipleri ise yaşanan likidite sıkıntısı yüzünden devalüasyon
beklentisine girerek ülkeden çıkmaya başlamışlardır (Erdoğan, 2002: 131).
Bankalar arası piyasalarda panik yaşanmaya başlamış gecelik faiz oranları hızla
yükselmeye başlamıştır. Yabancı yatırımcıların ülkeden çıkmaya başlamasıyla borsada
düşüşler yaşanmış, Türk Lira’sının Dolar karşısındaki değeri üzerinde baskılar oluşmaya
başlamıştır. Bankaların artan faizler ve likidite sıkıntısı sebebiyle birbirlerine açtıkları kredi
limitlerini dondurmaları TCMB’nin bankalara fon sağlamasını gerektirmiştir. Ancak
bankaların dış yükümlülüklerini karşılamak için sağladıkları fonlarla Dolar talep etmesi
faizleri arttırarak döviz kuru rejimini tehdit eder hale gelmiştir. TCMB’nın müdahalesiyle
yaşanan krizin önüne geçilmiş; ancak merkez bankasının dolar rezervleri 6 milyar Dolar
azalmış, gecelik faizler %1000 ile %2000 arasına, repo faizleri %250’ye çıkmış, hazine
bonosu faizleri ise %200’ kadar yükselmiştir (Erdoğan, 2002: 131). Likidite sıkıntısını
aşamayan bankalara el konulmuş ekonomik kriz geçici bir süreliğine engellenmiştir.
Ancak bankacılık sektöründe yaşanan sarsıntının ardından bankaların açık
pozisyonlarının sistemi ne kadar kırılgan bir hale getirdiği ortaya çıkmıştır. Türk Lira’sının
oluşan devalüasyon baskısına rağmen değer kaybetmemesi ve merkez bankasının
rezervlerinde azalma meydana gelmesi, beklentileri olumsuza çevirerek yatırımcıların
devalüasyon beklentisi içine girmesine sebep olmuştur. Ekonomide Kasım 2000 ekonomik
krizi ile birlikte yaşanan sermaye çıkışı durdurulamamış, Kasım 2000 ile Haziran 2001
121