gelişmekte olan ülkelere yönelik finansal sermaye hareketleri ve ...

684 milyon Dolar’lık yardım alınmıştır (World Bank WDI, 2007). Dövize yönelik talebin
azaltılması için devlet iç borçlanma araçlarının faizlerinin yükseltilmesi, bonolardan kesilen
stopajın kaldırılması gibi uygulamalara gidilmiştir. Ancak bu durum devletin toplam borç
stoğunun 1994 yılında GSMH’nın %3’ü oranında artmasına sebep olmuştur.
1994 yılında Türkiye’de yaşanan ekonomik kriz, kriz öncesindeki göstergeler ve kriz
sonrası etkiler açısından değerlendirildiğinde, yaşanan ekonomik krizin bir para krizi olduğu
görülmektedir. Çalışmanın ikinci bölümünden hatırlanacağı gibi ulusal para biriminde
yaşanan spekülatif atakların etkisiyle kur sisteminin terk edilmesi yaşanan büyük değer
kayıpları para krizi olarak nitelendirilmiştir. 1994 krizi öncesinde görülen; ekonomik büyüme,
ödemeler dengesi, enflasyon ile faiz oranları ve döviz kuru göstergeleri gibi makroekonomik
kriz göstergelerinin para krizi göstergesi olduğu dikkate alındığında yaşanan krizin para krizi
olduğu bir kez daha görülmektedir. Her ne kadar bankacılık sektöründe ciddi bir sarsıntı
yaşanmış olsa bile krizin çıkış noktasının bankacılık değil para piyasaları olduğu gözden
kaçmamaktadır. Ayrıca yaşanan ekonomik krizin büyüklüğüne rağmen bankacılık sektöründe
çok ciddi bir sarsıntı yaşanmamıştır.
Ekonomik krizleri açıklayan modeller açısından Türkiye’de yaşanan 1994 ekonomik
krizi birinci nesil kriz modelleri ile açıklanabilmektedir. Birinci nesil kriz modellerinin temel
varsayımlarının, tutarsız ve sürdürülemez ekonomik politika ve dengesizlikleri olduğu
çalışmanın ikinci bölümünde anlatılmıştır. Türkiye’nin ise 1994 yılı öncesi yüksek enflasyon
ve faiz oranları ile büyük miktarlara ulaşan cari açık gibi problemlerle karşılaştığı dikkate
alındığında, birinci nesil kriz modellerinin temel varsayımlarıyla örtüştüğü görülmektedir.
Birinci nesil kriz modellerinin, krizlerin sabit döviz kuru uygulayan ülkelere yönelik
spekülatif ataklar sonucu gerçekleştiği iddiası hatırlandığında, 1994 krizinde merkez
bankasının kurlara örtülü olarak sürekli müdahalelerde bulunması ve aniden yükselen döviz
talebinin de birinci nesil kriz modelleriyle açıklanabileceğini göstermektedir. Sonuç olarak
Türkiye’de yaşanan 1994 ekonomik krizi birinci nesil kriz modelleriyle açıklanabilen bir para
krizidir.
3.4.2 Kasım 2000 ve Şubat 2001 Ekonomik Krizleri
Türkiye ekonomisi 1994 yılında yaşadığı ekonomik krizin ardından 90’lı yılların
sonuna kadar yüksek enflasyon, artan borçlanma ve dengesiz büyüme oranlarına rağmen ciddi
114