gelişmekte olan ülkelere yönelik finansal sermaye hareketleri ve ...

seviyelere gerilemiş olsa da, Meksika'nın ekonomik olarak ilişkili olduğu ülkelere göre
enflasyon oranları yüksek seviyelerde yer almıştır (Karabulut, 2002: 33).
Faiz oranları ve döviz kuru göstergeleri de birbirleri ile ilişkili olarak ciddi kriz
göstergeleri olarak nitelendirilebilmektedir. Türkiye’de 1994 yılı öncesinde hem yüksek faiz
oranları, hem de aşırı değerlenmiş yerel para birimi ekonomik kriz göstergesi olarak dikkat
çekmektedir. Aşırı boyutlara ulaşan devletin iç borçlanma ihtiyacı faiz oranlarını yükseltmiş,
bu da Türk Lira’sına olan talebi arttırmıştır (Alp, 2000: 364). 1994 krizi öncesinde reel faiz
oranları Türkiye’de %19,8’e kadar yükselmiştir (Türkoğlu, 2001: 16). Türk Lira’sının
değerinin ve getirisinin bu şekilde artması daha önce değinildiği gibi uluslararası sermaye
hareketlerinin yönünü Türkiye’ye çevirmiş ve ülke piyasalarına giren döviz cinsinden fonlar
Türk Lira’sının daha da değerlenmesine sebep olmuştur.
1994 yılında ekonomik kriz yaşayan Meksika’da da kriz öncesinde yüksek reel faiz
sorununun olduğu önceki bölümlerden hatırlanacaktır. Tablo 14’de görüldüğü gibi, yine 2001
yılında ekonomik kriz yaşayan Arjantin ekonomisi de kriz öncesinde %10’ları aşan yüksek
reel faiz oranları ile karşı karşıya kalmıştır. Reel faiz oranlarındaki aşırı yükselme ve aşırı
değerlenmiş para birimi bu ülkelerin hepsinde spekülatif ataklara imkan verebileceğinden
ciddi bir para krizi göstergesi olarak tanımlanabilecektir.
Mikroekonomik göstergeler açısından 1994 krizi öncesi Türkiye ekonomisi
değerlendirildiğinde bazı sorunlar göze çarpmaktadır. Örneğin sermaye yeterliliği bakımından
bankacılık sektöründe genel bir zayıflık söz konusudur (Erdoğan, 2006: 26). Ancak krizin
gelişimi sırasında ve sonrasında görüldüğü üzere, krizle asıl bağlantısı olan ve gösterge
niteliğinde olan veriler piyasa riski duyarlılığı ile ilgilidir. İç piyasada artan para talebi ve
yükselen faizler, bankacılık sektörünü yurtdışı piyasalarından dövizle borçlanmaya itmiştir
(Güloğlu-Altunoğlu, 2002: 17). Bu şekilde yapılan borçlanma Türk bankacılık sektörünün
ciddi bir şekilde açık pozisyonda bulunmasına sebep olmuştur (Özer, 1999:90). Bankaların dış
yükümlülüklerinin toplam yükümlülükleri içindeki oranı 1992’de %37’ye, 1993’de %43’e,
1994’de ise %47’ye kadar yükselmiştir (Karabulut, 2002: 125). 1992 yılında Türk bankacılık
sektörünün toplam dış yükümlülüğü ise 3 milyar Dolar civarındayken, 1993 yılında 4,9 milyar
Dolar’ı aşmıştır (Karabulut, 2002:124). Bankaların döviz yükümlülüklerinin çok fazla artmış
olması döviz kurunda meydana gelecek değişikliklere karşı bankaları duyarlı hale getirmiştir.
110