Tam Metin

yapılması, mahremiyeti korumak ve diğer ev eklentilerinin güvenliğinin
sağlanması için avlu çevresi yüksek, kalın ve sağır duvarlarla çevrilmiştir.
Bulunduğu konuma göre avlu ve bahçenin değişik yerlerine yapılan Osmanlı
evi ya tek katlı ya da kaynakların ifadesiyle fevkânî ve tahtânî olmak üzere iki
katlı yapılmıştır (Demirel, Gürbüz ve Tuş, 1992b: 704-705).
Dönemin Balıkesir terekelerinde de evler yazılırken bazen tahtânî
bazen de fevkânî ve tahtânî olduğu belirtilmiş, bunun yanında birçok ev de
vasıfsız olarak yalın halde menzil diye kayda geçmiştir. İncelenen tereke
sahiplerinin büyük çoğunluğunun bir evi olduğu söylenmişti. Ancak bunun
ötesinde birden çok evi olan kişiler de vardır. Özellikle 1670 yılında ölen Ayşe
Bacı köyünden Şehbâz Aga b. Abdullah ile yine aynı tarihte ölen Eski
Kuyumcular mahallesinden el-Hâcc Mehmed b. Abdülkerîm’in evleri dikkat
çekmektedir. Şehbâz Aga bir çiftlikte fevkânî ve tahtânî şekilde büyût-ı
müte’addide (birçok ev) ye sahiptir (BSŞ, Nr.: 702, 100a -1). Evlerin toplam
değeri 60.000 akçeyi bulmaktadır. Bu ise onun servetinin yarıdan fazlasına
tekabül eden büyük bir rakamdır. El-Hâcc Mehmed’e gelince onun da 30.000
akçe değerinde büyût-ı müte’addideyi müştemil (saran) bir menzili vardı
(BSŞ, Nr.: 702, 103a-4). Burası daha çok bir büyük evin çevresinde yer alan
bazı küçük evlerden oluşan ve ortak avluya sahip bütünlüklü bir geniş alan
olarak düşünülebilir.
Bunların haricinde birden çok konutu olanların kaç konutu olduğunu
göstermek için bâb ifadesi kullanılmıştır (fevkânî menzil bâb 2, fevkânî ve
tahtânî menzil bâb 3 gibi). Bu bağlamda, evi olanların 1/5 kadarının iki veya
üç tane evi olduğu belirtilmelidir. Ancak bunlar herhalde ayrı ayrı noktalarda
değil aynı avlu içindeydiler. Evlerin farklı noktalarda oldukları ise kayıtlarda
her birinin tek madde olarak yazılmasıyla anlaşılıyor. Yalnız böyle olan
terekelerin sayısı çok değildir (BSŞ, Nr.: 702, 104a-3, 708 35b-1; 37a-1). Öte
yandan tamamı erkek olan, ayrı yerlerde birden çok eve sahip bu tereke
sahiplerinin gayet yüksek servetlere sahip oldukları gözlerden
kaçmamaktadır. Buna karşın bâb olarak birden çok evi olanların servetleri ise
çok değişik toplamlarda seyretmektedir.
Genel olarak evlerin fiyatlarına bakıldığında, uzak uçlu bir skalayla
karşılaşılmaktadır. Rastlanılan en pahalı ev 40.000 akçe değerindedir (BSŞ,