You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
akılabilir, bunların en önde geleni dellâliye vergisinin kaydedilip<br />
kaydedilmediğidir. Eğer satış yapılacaksa buna yardımcı olacak bir dellâl<br />
tutulduğundan dellâlın aldığı para da diğer vergi kesintilerinin gösterildiği yere<br />
not edilmekteydi. Balıkesir açısından bakıldığında bu kesintiye nadiren<br />
rastlandığı ortaya çıkmaktadır.<br />
Satış olmaksızın fiyatlandırma işlemi terekelerdeki fiyatlarla ilgili<br />
birtakım kuşkulara yol açmaktadır. Üstelik dellâliye vergisine rastlanmış<br />
olması illa ki tüm malların satılmış olduğu anlamına gelmeyebilir, sadece bir<br />
bölümü satılmış da olabilir. Bazı akademisyenler kadıların alacağı ücretin<br />
fiyatın artmasına paralel olarak artacağından rakamların bilinçli olarak şişirilip<br />
saptırılabileceğini vurgularken (Cezar, 1977: 66), bazıları ise eşyaların az ya<br />
da çok kullanılmasının fiyat takdirini güçleştirdiğinden dem vurarak (Faroqhi,<br />
1999: 57) bu konuda eleştiri getirmektedirler. Buna karşın terekelerdeki<br />
fiyatların oldukça güvenilir olduğunu düşünen akademisyenler de<br />
bulunmaktadır (Öztürk, Mustafa, 1999: 846–848).<br />
Bir diğer husus paylaşımdır. Kadılığın terekenin paylaştırılmasından<br />
sorumlu görevlisi kassâm adını taşımaktaydı. Kassâm bulunmayan kaza ve<br />
nahiyelerde kassâmın görevini naibler ifa ederdi. Göreve çıktıklarında<br />
kassâmların yanında mirasa konu olan malları deftere kaydeden bir kâtiple<br />
birlikte muhzır, çuhadâr, hizmetçi, miras mallarına değer biçen bilirkişi ve<br />
terekeye gözcülük eden dîdebân gibi yardımcılar bulunurdu. Mirasın yazım<br />
ve taksimi için kassâm yerine bazen kassâm kâtiplerine de görev verilirdi<br />
(Öztürk, Said, 2001: 580).<br />
Ancak satışı yapılmayan malların ve eşyaların hangi mirasçılara<br />
kaldığı tereke kayıtlarından öğrenilememektedir. Paylaşımda sadece altta<br />
mirasçıların adları ve aldıkları paylar rakam yani sayısal değer cinsinden<br />
ifade edilmektedir. Rakamlar mirasçıların varise yakınlıklarına göre hukuk<br />
kaideleri uyarınca nettir 4 . Aslında bu durum bazı soru işaretlerini beraberinde<br />
getirmektedir. Mesela, malların sayılar gibi eşit bölünmesi pek kolay bir iş<br />
değildir. Bu soruna nasıl çözüm bulunmaktaydı? Acaba denkleştirmek için<br />
4 Bu konuda bkz; Ali Himmet Berki, İslâm Hukukunda Ferâiz ve İntikal (Sadeleştiren: İrfan<br />
Yücel), Ankara 1986, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.
Change language