Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
anlatının kendisi pek ilginç gözükmese de ayrıntılar fazla olduğundan<br />
araştırmacı onlardan kendi işine yarayanları derleyerek ilginç çıkarımlar<br />
ortaya koyma şansına sahiptir. Bunu yaparken kayıtların belli bir süreklilik ve<br />
düzen içermesi ve birbirlerine bağlı bir koleksiyon olmaları ona yardımcı<br />
olarak karşılaştırma imkânı verir.<br />
Tereke listeleri, kadı sicilleri içindeki en büyük alt belge gruplarından<br />
biridir. Tereke veya bir başka ifadeyle terike, ölen bir insanın bıraktığı<br />
şeylerdir. Muhallefât ve metrûkât sözcükleri de terekeyle eşanlamlı olarak<br />
kullanılabilmektedir (Şemseddin Sami, 1999: 3 99). Bu listeler kadı sicilleri<br />
arasında dağınık halde yer almaktadırlar. Yalnız İstanbul, Bursa, Edirne gibi<br />
büyük şehirlerde ayrı defterler şeklinde düzenlenmekteydiler. Terekeler biçim<br />
yönünden tekdüzedirler. İlk başta ölenin ismi varsa unvanı, sakin olduğu<br />
mahalle veya köy, varsa eşi, çocukları ve diğer mirasçılarının isimlerinin<br />
belirtildiği kısa bir giriş vardır. Bu kimlik bilgileri geç dönem belgelerinde<br />
kişinin yaptığı iş vb. ekleme bilgilerle biraz daha ayrıntılandırılmıştır.<br />
Sonrasında kalan her türlü malının ve alacaklarının madde madde yazıldığı<br />
ve altlarına fiyatlarının biçildiği liste kaleme alınır. En sonda kadılık<br />
makamının yaptığı paylaştırma hizmetinin karşılığı olarak resm-i kısmet gibi<br />
vergiler ve cenaze vb. masraflar belirtilip kişinin toplam servetinden düşülerek<br />
kalan miktar mirasçılara bölüştürülürdü. Bazen vefat eden kimsenin borçları<br />
olur veya vefat eden kimse malının belli bir kısmının hayır vb. işler için<br />
ayrılmasını istemiş olabilirdi. Söz konusu hallerde bu meblağlar da toplam<br />
servetten çıkarılarak bölüşüm öylece yazılırdı.<br />
İşte bu araştırmanın problemini terekeler ve onların bir sosyal tarih<br />
kaynağı olarak ortaya koyularak bir örnek bazında değerlendirilmesi<br />
oluşturmaktadır.<br />
1600 tarihli Bursa Şeriye Sicillerine Göre Din Görevlisinin Sosyal Hayattaki Rolü, Uludağ<br />
Üniv., Doktora Tezi. Bursa 2002; Erdoğan Keleş, 19. Yy. Ortalarında Muğla’da Aile Yapısı<br />
(122,123 ve 124 no’lu Muğla Şeriye Sicillerine Göre), Muğla Üniv., Y. Lisans Tezi. Muğla<br />
2002; Saadet Maydaer, Şeriye Sicillerine Göre Bursa’da Kadın (1575 -1600), Uludağ Üniv.,<br />
Y. Lisans Tezi. Bursa 2002; Özlem Başarır, XVIII. Yy.’da Osmanlı Sosyal Tarihine Katkı:<br />
Konya 60 No’lu Şeriye Sicilinin Anailizi ve Tarihsel Bilgi Kaynağı Olarak Kullanımına İlişkin<br />
Bir Yöntem Denemesi, Ankara Üniv., Y. Lisans Tezi. Ankara 2003.
Change language