Tam Metin

1.1 Problem
GİRİŞ
Günümüzde Osmanlı tarihi sahasındaki çalışmaların ivme kazanarak
artmakta olduğu bilinmektedir. Bu çalışmaların önemli bir kısmı ise sosyal ve
sosyo-kültürel yaklaşımlar esas alınarak yapılmaktadır. Devlet adamlarının,
seçkinlerin hayatlarının yanında artık diğerlerinin de hayatlarının ve dünyaya
bakışlarının oldukça ilgi uyandırması, tarihçilikteki süregelen genel eğilim ve
düşüncelerle irtibatlıdır. Özellikle 2. Dünya Savaşı ve getirdiği büyük yıkım
sonrasında Batı dünyasında siyasi tarih çalışmaları biraz arka plana itilmiştir.
Tarihe yön vermede büyük adamlar ve siyasi olaylar yerine ekonomi, din,
kültür gibi olguların uzun süreli etkilerine dair vurgu yapan bir anlayışın öne
çıkması sosyal tarih (sosyo -ekonomik ve sosyo-kültürel) araştırmalarını
hızlandırmıştır 1 . Dolayısıyla Osmanlı dünyası araştırmalarındaki gelişim de
bu sürecin bugünkü uzantılarından biri olarak algılanabilir.
Bu bağlamda taşraya dair bilgi ihtiva eden kadı (şeriyye) si cillerinin
Osmanlı araştırmaları açısından önemi çok büyüktür. Kadı sicilleri çoğu kez
mahkeme sicilleri olarak anılmalarına ve bu yüzden yalnızca adli olaylara
ilişkin kayıtlarmış çağrışımı yapmalarına karşın öyle değildirler. Bunun sebebi
kadıların yargılama ve hüküm verme görevlerinin yanı sıra başında
bulundukları kazanın beledi ve idari işlerinden birinci derece sorumlu
olmalarıdır. Böyle olması belgelerde geçen konuların yelpazesinin
genişlemesini sağlamaktadır. Suç, miras, boşanma vb. davalar yanında narh-
ölçü işleri, vakıf kayıtları, mahallelerden toplanan vergiler gibi çeşitli hususlar
kadı sicillerinde 2 geçmektedir (Taş,1998: 179 –180). Çoğu kez defterlerdeki
1 Bkz., Georg Iggers, Yirminci Yüzyılda Tarihyazımı (Çev.: Gül Çağalı Güven), İstanbul 2003
, Tarih Vakfı Yurt Yay. ; John Arnold, Tarih (Çev.: Sevda Çalışkan), Ankara 2007, Dost Yay.,
s. 109-115.
2 Kadı sicillerinin içeriği hakkında fikir edindirebilecek transkripsiyon ve değerlendirme temelli
birçok tez çalışması yapılmıştır. Bunlara örnek olarak bkz; Kenan Ziya Taş, Eğin’in Bir
Numaralı Şeriyye Sicili: Transkripsiyon ve Değerlendirme, Ankara Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara 1987; Aynur Ünlüyol, Şeriye
Sicillerine Göre XVIII. Yy.’ın İlk Yarısında Balıkesir (1700-1730), Uludağ Üniv., Doktora Tezi.
Bursa 1996; Hasan Ali Yavuz, 1777-1780 Yıllarında Amasya, Uludağ Üniv., Y.Lisans Tezi.
Bursa 1999. Hacı Hasan Güneş, XVII. Yy.’ın Sonlarında Konya-Merkez İlişkileri (67/F -16
Konya Şeriye Siciline Göre), Selçuk Üniv., Y. Lisans Tezi. Konya 2001; Ahmet Akın, 1575-