tc balıkesir üniversitesi fen bilimleri enstitüsü biyoloji eğitimi ...

ÖZET
ÖĞRENCİLERİN BİYOLOJİ DERSLERİNDE ZOR OLARAK
ALGILADIKLARI KONULARIN TESPİTİ VE BOŞALTIM SİSTEMİ
KONUSUNDAKİ BİLİŞSEL YAPILARININ YENİ TEKNİKLER İLE
ORTAYA KONMASI
Nuriye Sibel ÖZATLI
Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü
OFMAE Anabilim Dalı
( Doktora Tezi/ Tez Danışmanı: Doç. Dr. Mehmet BAHAR)
Balıkesir, 2006
Bu çalışmada i) ülkemizdeki lise Biyoloji programında öğrencilerin zor olarak
algıladıkları konuların tespiti yapılmış, ii) öğrenciler tarafından zor olarak algılanan
konulardan biri olan “Boşaltım Sistemleri” ünitesi seçilerek, kavram haritaları, kelime
ilişkilendirme testleri, yapılandırılmış grid ve V- diyagramları ile öğrencilerin “Boşaltım
Sistemleri” konusundaki bilişsel yapıları ortaya konmuş ve iii) motivasyon stillerinin ve
biyoloji dersine karşı tutumlarının bilişsel yapıya etkisi incelenmiştir.
Üniversite düzeyindeki örneklemi; 2002-2003 eğitim-öğretim yılında Balıkesir
Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesini ve Fen Edebiyat Fakültesini sayısal ve eşit ağırlık
puanlarına göre kazanarak kayıt yaptırmış 832 üniversite 1. sınıf öğrencisi oluşturmaktadır.
Bu gruptaki öğrencilere Biyoloji konu zorluk indeksi uygulanmıştır. Ayrıca “Boşaltım
Sistemleri” ünitesini zor olarak algılayan farklı bölümlerdeki 20 öğrenci ile ikili görüşmeler
yapılarak neden bu konuyu zor olarak algıladıkları belirlenmiştir.
Ortaöğretim düzeyinde ilk örneklemi; Balıkesir ili Merkez ilçesi, Müfredat
Laboratuar Okulları kapsamındaki bir lisede 2003-2004 eğitim-öğretim yılında öğrenim
gören 11. sınıflardan 110 öğrenci, ikinci örneklemi, 10. sınıflardan 80 öğrenci
oluşturmaktadır. Bu iki gruptan, ilk gruba “Boşaltım Sistemleri” ile ilgili hazırlanan test
uygulanmış, sonuçları SPSS’de değerlendirilerek, “Boşaltım Sistemleri Başarı Testi”
(BSBT) geliştirilmiştir. İkinci gruptaki öğrencilerin 40’ı deney grubunda, 40’ı ise kontrol
grubunda yer almaktadır. Deney grubunda “Boşaltım Sistemleri” ünitesinin işlenmesinde
kavram haritaları (KH) ve V- diyagramları (V-d) kullanılırken, kontrol grubunda düz anlatım
tekniği (DAT) kullanılmıştır. Her iki gruba öğretim öncesi ve sonrasında KİT, BSBT,
Biyoloji tutum ölçeği ve ayrıca öğretim sonrasında motivasyon stili testi uygulanmıştır.
Deney grubundaki öğrencilerin yeni tekniklere ilişkin görüşleri alınmıştır. Her iki grup için
ön ve son testlerden elde edilen sonuçlar karşılaştırılmıştır.
Çalışma sonuçları i) öğrencilerin zor olarak algıladıkları konuların başında genetik
konularının geldiği, ii) Kavram haritaları ve V-diyagramları uygulanan deney grubundaki
öğrencilerin DAT kullanılan kontrol grubundaki öğrencilere göre daha başarılı olduklarını ve
iii) öğretim sonrasında kontrol grubunda görülen yanlış anlama ve bilgi eksikliklerinin deney
grubunda olmadığını göstermiştir. Ayrıca kavram haritaları sayesinde deney grubundaki
öğrencilerin konu ile ilgili bilişsel yapısında anlamlı değişimler olduğu tespit edilmiştir. Tüm
bu sonuçlara ilaveten, öğrencilerin biyoloji dersine karşı tutumları ve motivasyon stilleri
arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmüştür.
ANAHTAR SÖZCÜKLER: Zor algılanan Biyoloji konuları, Boşaltım sistemi, Biyolojiye
karşı tutum, Motivasyon stili, Kavram haritası, Kelime ilişkilendirme testi, V-diyagramı,
Yapılandırılmış grid, Bilişsel yapı
ii