tc balıkesir üniversitesi fen bilimleri enstitüsü biyoloji eğitimi ...

1. GİRİŞ
1980 yılların başından bugüne kadar fen eğitimi alanlarında öğretme ve
öğrenmenin nasıl olması gerektiğine dair yüzlerce çalışma yapılmış, ulusal ve
uluslararası düzeyde yeni müfredatlar hazırlanmıştır. Esasında öğrenme ve öğretme
alanında yapılan çalışmaların birçoğu kara kutu (black box) dediğimiz modele
dayanır (Şekil 1.1).
Şekil 1.1: Kara Kutu Modeli
Girdi (Input) Çıktı (Output)
Kara Kutu
Bu modelde, içerik ve yöntemi yani girdileri uygulayarak yaptığımız
değişikliklerin ortaya çıkmasını umut eder ve bu değişiklikleri tespit etmek amacı ile
çoktan seçmeli, doğru-yanlış, yazılı yoklamalar gibi değişik ölçme teknikleri
uygularız. Sınav kâğıtlarında gördüğümüz çıktılar bizi hayal kırıklığına uğrattığında
veya yeni bir takım şeyler denemek istediğimizde girdide değişiklikler yaparak bu
değişikliklerin çıktıda görülmesini umut ederiz. Fakat çoğu zaman kara kutu olarak
adlandırdığımız öğrencilerin bilişsel yapılarında (bellekte kavramlar arasında kurulan
bağlantılar, network) ne gibi kavramsal değişimlerin yaşandığını, kavramlar arasında
nasıl bir ilişki kurulduğunu, gerekli bağlantıların yapılıp yapılamadığını göz ardı
ederiz. Özellikle sınav kâğıtlarında, derslerde hiç göstermediğimiz veya doğru
olarak öğrettiğimizi sandığımız bir kavramın yanlış olarak karşımıza çıkması bizi
biraz daha şaşkınlığına uğratır. Öğrencinin bilişsel yapısının ortaya çıkarılması hem
öğretmene öğrenme ortamını düzenlemesi açısından, hem de öğrenciye kendi
kendine öğrenmesini sağlayan becerileri geliştirmesi yönünden katkı sağlar.
Bilişsel yapının ortaya konulması öğretmenin, öğrencinin önbilgilerini tespit
etmesine ve böylece öğrenme dönütlerinin geliştirilmesi için uygun öğretim
stratejilerini belirlemesine yardımcı olur. Ayrıca öğretmenin, öğrencinin öğretim
süreci sırasında öğrendiklerini değerlendirmesine imkân sağlar.
Öğrencilerin herhangi bir konuyu zor alarak algılamasına sebep olan çeşitli
faktörler vardır; örneğin, öğrenci ile ilgili olanlar (ön bilgi düzeyleri, hazır
1